BE-ja ndihmon fermat të bëhen më produktive dhe bujqësia më e qëndrueshme
Mirjana Kapkoska-Angeleska është një fermere nga fshati Dabjan (Komuna e Dollnenit). Ajo ka trashëguar pronën nga gjyshi i saj, pas denacionalizimit të tokës bujqësore. Por ajo vështirë se mund të kultivonte tokën e saj, pasi ajo përbëhej nga 65 parcela të shpërndara nëpër fushë. Falë projektit MAINLAND të financuar nga BE-ja (Mainstreaming of the National Land Consolidation), të gjitha parcelat e saj tani janë të konsoliduara në një parcelë të madhe dhe me formë të rregullt prej një deri tetë hektarësh.
“Tani më në fund e kam kthyer tokën time në prodhimtari bujqësore”, thotë Mirjana.
Projekti nga i cili përfitoi Mirjana po trajton një çështje të kahershme në vend. Fermat familjare në Maqedoninë e Veriut kanë produktivitet të ulët në krahasim me vendet e tjera europiane, kryesisht për shkak se shumica e tyre janë më të vogla se dy hektarë dhe shpesh të fragmentuara në pesë ose më shumë parcela të vogla dhe të vështira për t'u menaxhuar. Kjo, në kombinim me infrastrukturën bujqësore të vjetëruar, kufizon potencialin e fermerëve për të rritur prodhimin dhe për t'u zhvendosur drejt një bujqësie konkurruese dhe moderne. Si pasojë, të rinjtë migrojnë masivisht nga zonat rurale.
Organizata e OKB-së për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO) e ka trajtuar këtë çështje që nga viti 2014 – duke ndihmuar autoritetet në konsolidimin e tokës. BE-ja ndërhyri duke financuar hartimin e një Programi Kombëtar të Konsolidimit të Tokës. Nëpërmjet projektit MAINLAND, në pesë vitet e fundit dhe me bashkëfinancim nga FAO, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujit zbatoi raundin e parë të projekteve të konsolidimit të tokës - diçka që hapi rrugën për reformën strukturore të tokës dhe për zgjerimin e Programit Kombëtar për Konsolidimin e Tokës.
Pas skanimit të situatës në 14 zona rurale, projekti hartoi plane konkrete për konsolidimin e tokës për nëntë zona (Konçe, Egri, Logovardi, Optichari, Tërn, Dabjani, Kozhle, Sokolarci dhe Spançevo), duke përfshirë parcelat në pronësi të 6300 fermerëve. Si rezultat, numri i parcelave në këto zona tani së paku është përgjysmuar.
Shembulli më i mirë është fshati Egri, ku 874 copë toke të vogla janë kthyer në 260 më të mëdha, me madhësi mesatare që është rritur në 1.3 hektarë nga vetëm 0.38 para konsolidimit. Përveç kësaj, BE-ja investoi gjysmë milioni euro në infrastrukturën bujqësore (kanale të reja kullimi, rrugë fushore dhe rrjet të zgjeruar vaditës). Ljupço dhe Keti Angelovski, fermerë familjarë nga Egri, thonë se falë projektit kanë mundur të konsolidojnë 15 parcela të vogla në tri parcela më të mëdha. Kjo, së bashku me qasjen në infrastrukturë më të mirë, i motivoi ata të modernizojnë makineritë e tyre dhe të rrisin rendimentet e tyre (grurë dhe misër, por edhe speca dhe pjepër) me të paktën 30%. “Qasja në ujin për vaditje do të na bëjë më pak të prekshëm ndaj ndryshimeve klimatike. Gjithashtu do të na mundësojë të zgjerojmë zgjedhjet tona të të korrave dhe të rrisim vlerën e produkteve tona për tregun”, thonë ata.
Duke u bazuar në rezultatet e dukshme të MAINLAND-it, BE-ja po nis një tjetër projekt me një kosto prej një milion eurosh nga IPA. Ai do të mbështesë Ministrinë e Bujqësisë në përmirësimin e kornizës institucionale dhe rregullatore për konsolidimin e tokës, duke përfshirë përgatitjen e një Strategjie Kombëtare për Konsolidimin e Tokës për periudhën 2022-2030, dhe në finalizimin e projekteve të konsolidimit të tokës në Dabjan dhe Çiflik, së bashku me ndërtimin e infrastrukturës bujqësore.
HISTORI TË TJERA
