“Islendik adam ejiz bolup biler” - Sabir Agabalaýew
Sabir Agabalaýew, “Keýik Okara” jemgyýetçilik guramasynyň direktory
Men elmydama adamlara kömek etmek isleýärdim, şonuň üçin lukman hünärini saýladym. Ene-atamyň we köp sanly garyndaşymyň lukmançylyk bilen baglanyşyklydygyna-da maňa täsir edendigini boýun alýaryn. Şeýle-de bolsa, diş lukmany bolup birnäçe ýyl işlänimden soň, başga ýola gitmek isleýändigime düşündim. Şeýlelikde, men söwda edip başladym we şol bir wagtyň özünde jemgyýetçilik guramalary barada öwrenip başladym.
Men 1999-njy ýylda “Keýik Okara” meýletinçi hökmünde goşuldym, köp treninglar geçdim we jemgyýetçilik çärelerine gatnaşyp başladym. Bu gün guramanyň maksatnama ösüşi we maşgala gymmatlyklaryny berkitmäge gönükdirilen taslamalar bilen meşgullanýaryn. “Keýik Okarada” işleýän döwrüm kyn durmuşa nädip düşüp bolýandygyna az adamyň göz öňüne getirýändigine düşündim. Biziň guramamyz durmuşda kyn ýagdaýa düşen şeýle maşgalalara we adamlara kömek edýär.
Adam köplenç sosial basgançakdan ýuwaş-ýuwaş “aşak düşýär” we özüni ejiz diýlip atlandyrylýan kategoriýa girýär we sosial goldaw bolmasa ol ýerden çykmak gaty kyn. Töwekgelçilikli aýal-gyzlar we ýetginjekler, bosgunlar we raýatlygy bolmadyk adamlar, köp çagaly maşgalalar, maýyp maşgalalar, ýetimler - bularyň hemmesi ejiz. Ejizlik bir ýyl hemme zadyň gowy ýaly bolup, indiki ýyl bolsa, krizis yzyna krizisiň çykýandygyny aňladýar.
Aýallaryň ejizligine bir mysal getireýin. Aýallar ilatyň ägirt uly kategoriýasy bolup, diskriminasiýanyň iň aňsat nyşanydyr. Köplenç aýal-gyzyň özi we maşgala agzalary üçin maddy taýdan üpjün edip bilmeýän ýagdaýy ýüze çykýar, bu bolsa ony “ekleýjä” garaşly edýär.
Mysal üçin, maşgalada kimdir biriniň maýyplygy bar bolsa ýa-da adama hemişe ideg etmek zerur bolsa, köplenç bu jogapkärçilikler zenanyň boýnuna galýar, bu bolsa onuň doly iş gününde iş alyp baryp bilmejekdigine sebäp bolýar. Çagalar dünýä inende garyndaşlaryndan kömek ýok bolsa şol bir ýagdaý emele gelýär. Aýal-gyzlar özleri üçin boş wagt tapyp bilmeýärler.
Indi raýatlygy bolmadyk, bilimsiz, işsiz, resminamasyz we ýaşaýyş jaýy bolmadyk zenanyň nähili kynçylyklara duçar bolup biljekdigini göz öňüne getiriň. Köplenç şeýle ýagdaýa düşen zenan maşgala daşyndan gelýän maliýe goldawyna has garaşly bolýar we zalymlyk ýa-da işsizlik, çagalary bilim edarasyna ýerleşdirmek ýa-da lukmançylyk barlagyndan geçmek zerurlygy ýaly duçar boljak meselelerini özbaşdak çözüp bilmeýär.
Başga bir mysal, ene-atasy töwekgelçilikli hereketlere meýilli, ýagny arakhorluk we beýleki endikler, ýaş nesliň ähli resminamalaryň ýitmegi we olary dikeltmek isleginiň bolmazlygy, olaryň maşgalasyndaky zorluk we zalymlyk. Töwekgelçilikli häsiýetli ene-atalardan doglan çagalar adamyň öz-özüni ýok etmegine goşant goşjak özüni alyp baryş usulyny kabul ederler. Edil şunuň özi bolsa adamyň ýa-da tutuş bir toparyň ejizligidir.
Hiç haçan özleri iş gözlemejek, ýitirilen resminamalary dikeltmejek we çagalary mekdebe ýerleşdirmejek ilat üçin sosial gorag boşlugyny doldurmakda “Keýik Okara” maslahat, psihologiki we sosial goldawlaryny berýär. Munuň manysy näme? Biz maliýe kömegi bermeýäris, işe nädip we nireden tapmalydygyny öwredip bileris, nirede okamalydygyny we onuň adama nähili täsir etjekdigini maslahat berip bileris. Şeýle hem, biz sosial howandarlygy üpjün edýäris, ýagny kömege mätäçleri goldamak üçin serişdesi bar bolan adamlara ugrukdyrýarys.
Şol sebäpli meniň arzuwym we uzak möhletli maksadym jemgyýetçilik naharhanasy bilen birlikde adamlaryň gelip, hoşniýetlilik paýlaşyp, kömekleşip, ýylanyp biler ýaly wagtlaýyn ýaşaýyş jaýyny ýa-da umumy ýaşaýyş jaýyny hem-de jemgyýetçilik dükanyny açmak. Ýetginjekleriň köçede galmazlyklary ýa-da eýýäm kyn ýagdaýa düşen bolsa, olara kömek edilip bilinjek ýaşlar merkeziniň işlemegini isleýärin.
Biz, durmuşda kyn ýagdaýa düşen her bir adama iş tapyp, krizislerden çykaryp bilmeris. Munuň üçin wagt we serişde gerek, olar bolsa hiç bir jemgyýetçilik guramasynda ýeterlik derejede ýokdur. Ýöne, täze nesle ene-atalarynyň töwekgelçilikli hereketlerini kabul etmegine ýol bersek, ilatyň ejiz diýlip atlandyrylýan böleginiň jemgyýete goşulyşmagynyň mümkin bolmajakdygyna ynanýaryn. Biz adamlarda gowy endikleri ornaşdyrmalydyrys, jemgyýete biperwaý garamaly däldiris.
Birek-birege mähirli boluň, şeýlelikde ejiz adamlar az bolar.
* Tehniki başarnyklary we orta hünär bilimini almakda töwekgelçilikli häsiýetli ýetginjeklere goldaw bermek isleseňiz, “Keýik Okara” jemgyýetçilik guramasyna +993 12 228185 we +993 12 229389 telefon belgileri arkaly ýüz tutup bilersiňiz.