Mbështetja e BE-së ndihmon Përmetin t’i shndërrojë mbetjet në një burim të vlefshëm ekonomik
Vitin e kaluar, qyteti i Përmetit raportoi 1.700 ton mbetje, nga të cilat 27% ishin të riciklueshme. Kjo përfshinte rreth 467 ton letër, karton, plastikë, qelq dhe metale. Deri vonë, këto materiale transportoheshin në një deponi në Bajkaj, Sarandë, në kuadër të programeve të mëparshme të menaxhimit të mbetjeve. Kjo praktikë i ngarkonte një barrë të rëndë financiare bashkisë, me kosto që rridhnin nga transportimi i mbetjeve 60 km larg, shpenzime për stafin dhe tarifa asgjësimi që shkonin nga 28 deri në 50 euro për ton.
Tashmë, ngritja e një Impianti për Rikuperimin e Materialeve (IRM) në Përmet – i ndërtuar në kuadër të projektit të bashkëfinancuar nga BE-ja “BE për Ekonominë Qarkulluese dhe Qytete të Jetueshme (EU4CELC)” dhe i zbatuar nga GIZ Albania – shënon një pikë kthese. Impianti i ri riorganizon gjithë procesin, duke futur një skemë grumbullimi të ndarë dhe duke mundësuar që materialet e riciklueshme të përpunohen dhe të përgatiten për shitje, duke e transformuar menaxhimin e mbetjeve në një sistem më të qëndrueshëm dhe ekonomikisht më të shëndetshëm.
EU Delegation to Albania
“Ka përfitime të qarta përmes kësaj strukture të re. Jo vetëm që parandalon humbjet, por gjeneron edhe fitime të drejtpërdrejta financiare për bashkinë. Për shembull, kur Përmeti dërgon 200 ton mbeturina në Bajkaj, qyteti ka kosto për transportin, karburantin, personelin dhe tarifat e deponisë. Me ndërtimin e Impiantit për Rikuperimin e Materialeve, këto shpenzime zvogëlohen dhe krijohen burime të reja të ardhurash. Mbetjet e riciklueshme tani mblidhen vetëm 1 km larg qytetit, përpunohen, ruhen dhe – sapo arrihet një sasi e mjaftueshme – shiten përmes një procedure tenderimi te kompanitë e interesuara për këto materiale. Përmes kësaj qendre, bashkia mund të përfitojë ndjeshëm: duke shitur 100 ton plastikë me 250 euro për ton, 100 ton karton me 70 euro për ton dhe kanoçe alumini me 800 euro për ton”, shpjegon Eduart Cani, konsulent për GIZ-in , i cili punoi për projektin.
Në Impiantin për Rikuperimin e Materialeve është instaluar një pajisje e re që i kompreson materialet e riciklueshme në dengje kompakte me peshë deri në 300 kg dhe dimension 1.5 metra. Meqenëse materialet nuk janë të kontaminuara, ato mund të ruhen në mënyrë të sigurt në vend derisa të grumbullohet një sasi prej 10-20 tonësh, pikë në të cilën fillojnë procedurat e tenderimit për shitje. Impianti përfaqëson kulmin e një pune të gjerë që nisi me një studim kërkimor dhe evoluoi përmes angazhimit të komunitetit. Përpjekjet përfshinin rritjen e ndërgjegjësimit mes banorëve dhe bizneseve, instalimin e koshave të riciklimit për plastikën në gjithë qytetin dhe në shkolla, si dhe vendosjen e koshave shtesë për mbetjet e ambalazhit dhe materialet e aluminit. Së bashku, këto nisma hodhën themelet për një sistem modern dhe efikas që tani i mundëson Përmetit të menaxhojë materialet e riciklueshme në mënyrë të qëndrueshme dhe fitimprurëse.
“Projekti “BE për Ekonominë Qarkulluese dhe Qytete të Jetueshme” mbledh së bashku 15 bashki partnere, duke i mbështetur ato në kalimin nga një ekonomi tradicionale lineare e mbetjeve në një ekonomi që ruan burimet sa më shumë të jetë e mundur në kushtet aktuale të Shqipërisë. Qëllimi përfundimtar është përparimi drejt një ekonomie plotësisht qarkulluese, e cila është më e qëndrueshme dhe efikase në përdorimin e burimeve”, shpjegon Eduart Cani. Studimet paraprake zbuluan se Përmeti ka potencial të konsiderueshëm për riciklimin, përpunimin dhe shitjen e mbetjeve. Kjo qasje jo vetëm që forcon mbrojtjen e mjedisit, por krijon edhe mundësi të reja të ardhurash për bashkinë – duke i transformuar mbetjet që dikur shteronin buxhetin vendor në një burim të vlefshëm.
EU Delegation to Albania
Impianti për Rikuperimin e Materialeve në Përmet ka kapacitet për të mbajtur dhe përpunuar gjithë mbetjet e ambalazhit të bashkisë. Mbetjet ndahen me kujdes në fraksione – të thata dhe të lagura, të kuzhinës dhe të ambalazhit – duke siguruar një menaxhim efikas.
“Për paketimin vlerësojmë një sasi vjetore që shkon nga 250 deri në 400 ton në rastin ideal. Qendra e sapokrijuar është plotësisht e pajisur për ta trajtuar këtë vëllim, falë madhësisë së saj të përshtatshme dhe makinerive moderne. Përmeti e përqafoi këtë nismë dhe, nëpërmjet saj, bashkia tani punëson staf vendor, promovon edukimin mjedisor dhe gjeneron të ardhura me një kosto menaxhimi shumë më të ulët se më parë”, shpjegon Eduart Cani. Ky projekt shënon një tjetër moment historik: për herë të parë, bashkitë në Shqipëri mund të shesin mbetje. Është krijuar një procedurë e strukturuar për të mundësuar tenderimin dhe për të vendosur bashkëpunim me kompanitë e interesuara për blerjen e materialeve të riciklueshme, duke i shndërruar mbeturinat në një burim të vlefshëm ekonomik.
INFORMACION I PËRGJITHSHËM
Projekti “BE për Ekonominë Qarkulluese dhe Qytete të Jetueshme” bashkëfinancohet nga Bashkimi Evropian (BE) dhe Ministria Federale Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (BMZ), dhe zbatohet nga GIZ Albania në bashkëpunim me Ministrinë e Mjedisit. Ai mbështet Shqipërinë për arritjen e tranzicionit drejt një ekonomie qarkulluese dhe fuqizon bashkitë për të ndërtuar qytetet e qëndrueshme të së nesërmes, duke kontribuar për përmirësimin e shëndetit të qytetarëve, krijimin e vendeve të gjelbra të punës dhe përmirësimin e efiçencës së energjisë. Projekti përqendrohet te krijimi i sinergjive midis palëve të ndryshme të interesuara, duke çuar në shërbime më efikase të menaxhimit të mbetjeve. Ai përfshin zhvillimin e kapaciteteve dhe trajnimin e autoriteteve të menaxhimit të mbetjeve në të gjitha nivelet për të menaxhuar në mënyrë efektive nismat e ekonomisë qarkulluese.
