300 ton mbetje të gjelbra në vit, të cilat më parë digjeshin — duke emetuar CO² — ose dërgoheshin në një incenerator, tani kompostohen në Cërrik, pranë Elbasanit. Kjo nismë i siguron qytetit jo vetëm një mjedis më të pastër, duke ulur ndikimin e tij në mjedis dhe duke rritur mundësitë e të ardhurave, por gjithashtu i ndihmon fermerët të kultivojnë bimë, pasi mbetjet shndërrohen në pleh.

Qendra e Kompostimit dhe Riciklimit në Bashkinë e Cërrikut ndodhet midis fushave të gjelbra në periferi të qytetit, në vendin e asaj që dikur ishte zona e mbledhjes së mbeturinave të qytetit. E ndërtuar si pjesë e projektit BE për Ekonominë Qarkulluese dhe Qytetet e Jetueshme, mbështetur nga Gjermania (qendra të tjera kompostimi janë planifikuar të ndërtohen nga EU4CELC, të bashkëfinancuara nga BE dhe Gjermania), ajo gjithashtu parandalon dekompozimin e materialeve organike që përndryshe do të prodhonin metan - një gaz 20 herë më i dëmshëm se CO₂.

EU in Albania

Dy herë në javë, një kamion i vogël mbledh mbeturina të gjelbra: degë, krasitje kopshtesh, mbeturina serrash dhe degë sezonale të krasitura nga familjet, së bashku me bimësi të ulët dhe bar. Gjatë pranverës dhe vjeshtës, sasia e mbeturinave të mbledhura luhatet për shkak të aktivitetit sezonal. Si një zonë tipike bujqësore, shumica e mbeturinave të Cërrikut janë mbeturina organike dhe të gjelbra. Një ekip prej pesë punonjësish të trajnuar në qendër mbikëqyr disa teste laboratorike mbi produktin përfundimtar, duke konfirmuar se është material i sigurt dhe me cilësi të lartë për t’u përdorur si pleh.

Procesi i kompostimit përfshin disa faza, që nga mbledhja dhe ruajtja e materialit organik deri në fazën përfundimtare të dekompozimit. Fillimisht, mbeturinat copëtohen, duke i reduktuar degët në material pothuajse të bluar. Pastaj mbulohen dhe kthehen disa herë gjatë një periudhe prej 5-7 muajsh, lagen rregullisht me ujë dhe monitorohen për temperaturën - e cila duhet të arrijë 65°C për të eliminuar çdo farë të pranishme dhe për të siguruar që materiali të jetë sa më steril që të jetë e mundur. Së fundmi, materiali sitet dhe përzierja u shitet fermerëve si pleh, duke ulur nevojën e tyre për të blerë alternativa artificiale.

Qendra përpunon rreth 300 ton mbetje të gjelbra çdo vit, duke prodhuar afërsisht 150 ton pleh organik.

EU in Albania

 “Ne përpunojmë vetëm një pjesë të mbeturinave të Cërrikut, por fillimisht nuk e kuptuam se sa mbeturina të gjelbra kishim në të vërtetë. Tani, qytetarët janë më të vetëdijshëm - ata nuk i djegin më mbeturinat e gjelbra ose nuk i hedhin në kontejnerë mbeturinash. Ata i lënë pranë kazanëve të plehrave që ne t'i mbledhim. Në këtë mënyrë, ne përfitojmë disa herë nga ky material. Së pari, duke mos e djegur, shmangim krijimin e ndotjes. Pastaj, kursejmë kostot e dërgimit të tij në incenerator. Dhe së fundmi, ne e kompostojmë dhe e shesim. Kur llogarisim të ardhurat direkte dhe indirekte, shohim se mbulojmë kostot operative të qendrës, duke përfshirë pagat e stafit dhe mirëmbajtjen, si dhe duke krijuar një qytet më të pastër”, shpjegon Enea Tacja, Drejtor i Agjencisë së Shërbimeve Publike në Bashkinë Cërrik, duke përshkruar se si kjo nismë është financiarisht e vetëmjaftueshme.

EU in Albania

Qendra e kompostimit pritet të pajiset me një makineri të re copëtuese me kapacitet prej 30-50 tonësh në orë dhe me një kamion më të madh, vetëngarkues e vetëshkarkues, të pajisur me vinç — duke i mundësuar asaj të zgjerojë mbulimin në një zonë më të madhe të Cërrikut. Objekti është gjithashtu i aftë të kompostojë mbetjet ushqimore, megjithëse mbledhja e tyre ka rezultuar e vështirë për shkak të mungesës së ndarjes së mbetjeve në burim.

Nga kopshtaria e qëndrueshme mesopotamiane e regjistruar në pllaka argjile deri te metoda Bokashi e Japonisë; nga kompostimi grek, romak dhe egjiptian me gropa deri te sistemi Hügelkultur i Gjermanisë, dhe deri te praktikat moderne, njerëzimi ka kërkuar prej kohësh mënyra për t'i bërë qytetet më të jetueshme, duke i trajtuar mbeturinat në mënyrë të përgjegjshme. Kompostimi zvogëlon nevojën për plehra kimike, rrit mbajtjen e lagështisë së tokës, parandalon erozionin e tokës, mbështet rritjen e bimëve, zvogëlon shkallën e vdekshmërisë së bimëve, kursen para, parandalon formimin e gazrave serrë, zbut ndryshimet klimatike, përmirëson cilësinë e ujit dhe, në përgjithësi, ofron përfitime ekonomike, mjedisore dhe sociale që përmirësojnë cilësinë e jetës sonë.

Informacion 

Projekti i BE-së për Ekonominë Qarkulluese dhe Qytetet e Jetueshme bashkëfinancohet nga Bashkimi Evropian (BE) dhe Ministria Federale Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (BMZ), dhe zbatohet nga GIZ Albania në bashkëpunim me Ministrinë e Turizmit dhe Mjedisit (MTM). Projekti mbështet tranzicionin e Shqipërisë drejt një ekonomie qarkulluese dhe fuqizon bashkitë për të ndërtuar qytete të qëndrueshme të së ardhmes. Ai kontribuon për përmirësimin e shëndetit publik, krijimin e vendeve të gjelbra të punës dhe efikasitet më të mirë të energjisë.

Projekti përqendrohet në nxitjen e bashkëpunimit midis palëve të interesuara, duke çuar në shërbime më efikase të menaxhimit të mbetjeve, me një theks të veçantë te menaxhimi i të dhënave dhe krijimi i treguesve kyç të performancës. Këto masa ndihmojnë për përcaktimin e objektivave të qarta, ndjekjen e progresit dhe sigurimin e llogaridhënies. Zhvillimi i kapaciteteve dhe trajnimi për autoritetet e menaxhimit të mbetjeve në të gjitha nivelet është gjithashtu një element qendror që mundëson zbatimin efektiv të nismave të ekonomisë qarkulluese.