ძირითადი დასკვნები საქართველოთან მიმართებაში - 2023 წელი

პოლიტიკური კრიტერიუმები - საერთო ჯამში, საკანონმდებლო ჩარჩო, ინსტიტუციური მოწყობა და აქტიური სამოქალაქო საზოგადოება ანიჭებს საქართველოს გარკვეული დონის მომზადებას შემდგომი დემოკრატიული და კანონის უზენაესობის რეფორმებისთვის. მიუხედავად ამისა, რეფორმების პროცესს ჰქონდა დაბრკოლებები პოლიტიკური დაძაბულობის, ღრმა პოლარიზაციის, პოლიტიკურ პარტიებს შორის კონსტრუქციული თანამშრომლობის არარსებობის სახით და გამოწვევით ეროვნული ინტერესების მქონე მთავარ საკითხებზე კონსენსუსის მიღწევის კუთხით.

პარტიათაშორისმა დაძაბულობამ მმართველ უმრავლესობასა და ოპოზიციას შორის, ისევე როგორც შეზღუდულმა კონსულტაციებმა სამოქალაქო საზოგადოებასთან, გადაწყვეტილების მიღების პროცესებზე და რეფორმების განხორციელებაზე ზეგავლენა მოახდინა. პარლამენტი ედგა სათავეში ევროკომისიის მიერ გაწერილი 12 პრიორიტეტის შესრულების ძალისხმევას და 2022 წლის ივლისში საჭირო რეფორმების განსახილველად სამუშაო ჯგუფები ჩამოაყალიბა.

პარტიათაშორისი არსებითი მუშაობა პარლამენტში შეფერხებული იყო როგორც მმართველი პარტიის მიერ ოპოზიციის შეზღუდული ჩართვით კანონმდებლობის მომზადების პროცესში, ასევე ოპოზიციის ნაწილის მხრიდან პერიოდული ბოიკოტებით. მიუხედავად ამისა, მაინც არსებობდა კარგი მაგალითები  პარტიებს შორის თანამშრომლობის და კენჭისყრის, მათ შორის პარლამენტის წესებსა და პროცედურებში შესწორებების საკითხზე, რომლებიც 2022 წლის ნოემბერში მიიღეს, საპარლამენტო ზედამხედველობის დონე ზომიერად რომ გაზრდილიყო.

ევროკავშირში ინტეგრაციის გზაზე არსებითად მნიშვნელოვანი კანონები პარლამენტმა 2023 წლის მეორე და მესამე კვარტალში მიიღო და ეს მოხდა, საერთო ჯამში, შეზღუდული კონსულტაციებით, საფუძვლიანი ანალიზის გარეშე, თუ რამდენად შეესაბამებოდა ეს კანონები ევროკავშირის ან ევროპის საბჭოს სტანდარტებს. მაშინ, როდესაც 12 პრიორიტეტზე მუშაობის უმეტესი ნაწილი პარლამენტში მიმდინარეობდა,  რეფორმების პროცესის გაძლიერებაზე და კარგი მმართველობის განმტკიცებაზე მიმართულ მთავრობის ქმედებებს ზოგიერთ რეფორმასთან დაკავშირებით, შეზღუდული წინსვლა და სხვა რეფორმებთან მიმართებაში გარკვეული წინსვლა ჰქონდა. პრეზიდენტმა დაადო ვეტო ზოგიერთ კანონს, რომლებიც, მისი შეფასებით, ქვეყნის ევროპული ინტეგრაციის პროცესს ეწინააღმდეგებოდა.

სამოქალაქო საზოგადოება არის კარგად განვითარებული, მრავალფეროვანი, აქტიური და კვლავ აქვს თავისუფლად მუშაობის შესაძლებლობა. სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში (პრიორიტეტი #10), რასაც თავდაპირველად პარლამენტმა ხელი შეუწყო 12 პრიორიტეტზე მომუშავე ჯგუფებში სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების ჩართვის გზით, დაზიანდა 2022 წლის მარტში შემუშავებული კანონპროექტით, რომელიც უცხოელი ზეგავლენის აგენტების რეესტრის შექმნას ითვალისწინებდა. კანონპროექტმა, რომელიც საბოლოოდ უკან იყო გაწვეული თბილისში გამართული ხალხმრავალი პროტესტებისა და ძლიერი საერთაშორისო რეაგირების ფონზე, დათესა უნდობლობა სამოქალაქო საზოგადოებაში მთავრობის მიმართ და მნიშვნელოვან რეფორმებზე კონსულტაციების ბოიკოტირება გამოიწვია. ეს გაგრძელდა კანონის უკან გაწვევის შემდეგაც, თუმცა მთავრობამ და პარლამენტმა სამოქალაქო საზოგადოებასთან ორი კონფერენცია გამართეს (25 ივლისს და 13 სექტემბერს), რათა კარგი თანამშრომლობა განეახლებინათ და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებთან საკოორდინაციო შეხვედრების გაგრძელება დააანონსეს. 2023 წლის სექტემბერში პარლამენტის თავმჯომარე ღია მმართველობის შესახებ მომუშავე მუდმივი საპარლამენტო საბჭოს თავმჯდომარე გახდა.

2023 წლის ოქტომბერში ხელი მოეწერა თანაშმრომლობის მემორანდუმს საქართველოს პარლამენტსა და აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამოქალაქო საზოგადოების ფორუმის საქართველოს ეროვნულ პლატფორმას შორის.

საქართველო ზომიერად არის მომზადებული საჯარო ადმინისტრაციის რეფორმის სფეროში. გარკვეული წინსვლა იყო მიღწეული საჯარო ადმინისტრაციისა და საჯარო ფინანსური მენეჯმენტის სტრატეგიების მომზადებისა და მიღების და, მათთან დაკავშირებული სამოქმედო გეგმების კუთხით. აუცილებელია მარეგულირებელი და პროცედურული საფუძვლები, რათა მტკიცებულებებზე დამყარებული პოლიტიკა ძალაში შევიდეს. საჭიროა ძალისხმევის შენარჩუნება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს სტაბილური, ანგარიშვალდებული და გამჭვირვალე საჯარო სერვისის სისტემა.

მართლმსაჯულების სისტემა საქართველოში გარკვეულ დონეზეა მომზადებული და მიღწეული წინსვლა შეზღუდულია. რაც შეეხება სასამართლო სისტემის ზოგად ფუნქციონირებასა და პოტენციალს, რეფორმების ოთხმა ტალღამ სამართლებრივი ჩარჩო გააუმჯობესა. მიღებულია ზოგიერთი საკანონმდებლო ცვლილება, მათ შორის სასამართლოს გადაწყვეტილებების ხელმისაწვდომობის კუთხით, ასევე მოსამართლეების დანიშნვნის დასაბუთების ხარისხის გაუმჯობესების მიმართებაში და უზენაესი მოსამართლის კანდიდატებისთვის აუცილებელ მოთხოვნად, სულ მცირე, 10-წლიანი პროფესიული გამოცდილების განსაზღვრით. 2023 წლის ივნისში პარლამენტმა მიიღო შესწორება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ კანონში და დამატებითი შესწორებები მოამზადა 2023 წლის სექტემბერში, რომლებიც ვენეციის კომისიის ზოგიერთ რეკომენდაციას ასრულებს, მათ შორისაა მოსამართლეების უფლებამოსილების შეჩერება და მოსამართლის დისციპლინარული პასუხიმგებლობის საფუძვლების შეზღუდვა. თუმცა, ამ შესწორებებში არ იყო გათვალისწინებული ვენეციის კომისიის (2023 წლის მარტისა და 2023 წლის ოქტომბრის მოსაზრებებში ასახული) ყველაზე მნიშვნელოვანი რეკომენდაციები, რომლებიც ეხება იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ყოვლისმომცველ რეფორმას და ასევე, უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებების სავალდებულო ხასიათს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა შერჩევის პროცესში იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებების გასაჩივრებასთან დაკავშირებით. კონკრეტულად კი, უნდა განხორციელდეს შემდგომი უფრო ფართო, სასამართლო და საპროკურორო დაწესებულებების სრულ დამოუკიდებლობაზე, ანგარიშვალდებულებაზე და მიუკერძოებლობაზე მიმართული რეფორმები; განსაკუთრებით ეს ეხება იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს, რომელიც უნდა შეესაბამებოდეს ევროპულ სტანდარტებს და ვენეციის კომიისიის რეკომენდაციებს. კერძოდ, საჭიროა გაუმჯობესება და დამატებითი გარანტიები იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფუნქციონირებასა და უფლებამოსილებასთან დაკავშირებით და ასევე უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების არჩევის პროცესში უზრუნველყოფილი უნდა იყოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა შერჩევის გასაჩივრების ეფექტურობა, რაც უნდა მოხდეს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოსთვის განმარტებით, რომ უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება შესასრულებლად სავალდებულოა. პარლამენტმა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ორი დარჩენილი არამოსამართლე წევრი აირჩია; არჩევის პროცედურამ გარკვეული შეშფოთება გამოიწვია. დაბოლოს, აუცილებლად უნდა იყოს მიღებული შესწორება, რომლითაც პარლამენტში გენერალური პროკურორის კანდიდატურების წარდგენის პროცედურა კავლიფიციური უმრავლესობით უნდა მოხდეს.

საქართველომ მიაღწია გარკვეულ წინსვლას კორუფციასთან ბრძოლაში და აქვს გარკვეული მომზადების დონე. რეკომენდაციების შესაბამისად შეიქმნა ანტიკორუფციული ბიურო, რომელიც რამდენიმე ანტიკორუფციულ ფუნქციას ითავსებს. ანტიკორუფციულ ბიუროსთან დაკავშირებული კანონმდებლობა ვენეციის კომისიას 2023 წლის სექტემბერში გადაეგზავნა.

საქართველომ დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა 14 სექტემბერს წარადგინა და ვენეციის კომისიას შეფასებისთვის 2023 წლის სექტემბერში გადაუგზვნა. ეს სამოქმედო გეგმა დაფუძნებულია ევროკომისიის რეკომენდაციებზე და ვენეციის კომისიის 2023 წლის ივნისის შეფასებაზე, რომ საქართველო უნდა მიჰყვეს სისტემურ მიდგომას; ეს მიდგომა უნდა მოიცავდეს კონკურენციის პოლიტიკის გამკაცრებას, მედიამრავალფეროვნების უზრუნველყოფასა, და პოლიტიკური პარტიების დაფინანსების წესს. სამოქმედო გეგმა გადამუშავდა ოქტომბერში, რამაც გააძლიერა კოორდინაცია და ქმედებების უფრო მკაფიო დროის ჩარჩო განისაზღვრა. დეოლიგარქიზაციის შესახებ კანონპროექტი, რომელიც ითვალისწინებდა „პერსონალურ“ მიდგომას, პარლამენტმა 19 სექტემბერს მესამე მოსმენით კენჭისყრისას ჩააგდო. საერთო ჯამში, კორუფციულ საქმეებზე სამართლებრივი დევნა და გამამტყუნებელი განაჩენები 2021 წელთან შედარებით გაზრდილია. შემდგომი ქმედებებია საჭირო, რომ დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა სრულყოფილი გახდეს და მისი განხორციელება დაიწყოს, რათა კორუფციულ საქმეებზე შედგეს ჩატარებული გამოძიებების, სამართლებრივი დევნის, სასამართლო გადაწყვეტილებების და საბოლოო განაჩენების მონაცემთა ბაზა, განსაკუთრებით, მაღალ დონეზე კორუფციასთან დაკავშირებით და, კონკრეტულად კი, პოლიტიკურ, სასამართლო და ეკონომიკურ სფეროებში ფართომასშტაბიანი პირადი ინტერესების გავლენის პრობლემის გადასაჭრელად.

საქართველომ გარკვეულ წინსვლას მიაღწია ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლაში და აქვს გარკვეული მომზადების დონე. საქართველო მონაწილეობდა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან და მეზობელ სახელწმიფოებთან ერთად გამართული  ერთობლივი ოპერაციების მზარდ რაოდენობაში. ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლის ახალი ეროვნული სტრატეგია, ასევე სამოქმედო გეგმა უკვე ძალაშია. ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო კანონმდებლობა ნაწილობრივ ასახავს როგორც ფინანსური ქმედებების სამუშაო ჯგუფის რეკომენდაციებს, ასევე საერთაშორისო კანონმდებლობას. მთავრობამ საქართველოში ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების რისკების შეფასების ანგარიში 2023 წლის 3 ოქტომბერს მიიღო.

ჯერ კიდევ რჩება ევროპის საბჭოს ფულის გათეთრების წინააღმდეგ მიმართულ ღონისძიებათა შემფასებელ რჩეულ ექსპერტთა კომიტეტის (Moneyval) მიერ გაცემული შეუსრულებელი რეკომენდაციები, რომლებიც უნდა შესრულდეს. 2022-2026 წლის ეროვნული კონტრტერორისტული სტრატეგია და შესაბამისი სამოქმედო გეგმა დამტკიცებული იყო 2022 წელს. მეტი ძალისხმევაა საჭირო როგორც სამართალდამცავი ორგანოების კოორდინაციის გასაუმჯობესებლად და ეფექტიანობის გასაზრდელად, ისე გარკვეულ დანაშაულებთან საბრძოლველად, როგორებიცაა ფულის გათეთრება და ფინანსური დანაშაულებები.

რაც შეეხება ფუნდამენტურ უფლებებს, საქართველოს რატიფიცირებული აქვს ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო კონვენციებისა და ინსტრუმენტების უმეტესობა და, მთლიანობაში, ასრულებს ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო კანონმდებლობით ნაკისრ ვალდებულებებს. 2023 წლის მარტში საქართველომ დაამტკიცა ადამიანის უფლებების დაცვის ეროვნული სტრატეგია. სამოქმედო გეგმის პროექტი შემუშავებული იყო და კონსულტაციებისთვის წარედგინა სამოქალაქო საზოგადოებას. სტრატეგია შეიცავს ზოგიერთ პოზიტიურ ელემენტს ეკონომიკურ და სოციალურ უფლებებთან დაკავშირებით. თუმცა ზოგიერთი მნიშვნელოვანი საკითხი მაინც გადაუჭრელი რჩება. კერძოდ, დისკრიმინაცია სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის ნიშნით და ასევე სასამართლოს დამოუკიდებლობა, ანგარიშვალდებულება და გამჭვირვალობა. შესწორებები უნდა შეესაბამებოდეს ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებს, რომლებიც გაცემული იყო 2023 წლის 9 ოქტომბერს.

რაც შეეხება ფუნდამენტური უფლებების დაცვას, სისხლის სამართლის კოდექსში შეტანილი შესწორებები, რომლებიც შეშფოთების მიზეზი გახდა და გააჩინა კითხვები, რამდენად შეესაბამება ეს შესწორებები ევროპულ სტანდარტებს, მიღებული იყო პრეზიდენტის ვეტოს დაძლევით. ეს შესწორებები 2022 წლის ოქტომბერში ვენეციის კომისიის მიერ გაცემულ რეკომენდაციებთან შესაბამისობაში უნდა იყოს მოყვანილი. პარლამენტმა მიიღო საკანონმდებლო პაკეტი, რომელიც მოიცავს შესწორებებს 11 საკანონმდებლო აქტში, რომლებშიც ნახსენებია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასაამრთლო. ახალი სახალხო დამცველი 2023 წლის თებერვალში იყო არჩეული, მათ შორის ოპოზიციის მიერ მიცემული ხმებით. გამოწვევები ჯერ კიდევ რჩება ყველა სახის სიძულვილისა და დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლისა და უმცირესობების დაცვის ეროვნული სტრატეგიების დამტკიცების კუთხით.

რაც შეეხება გამოხატვის თავისუფლებას, საქართველოს აქვს გარკვეული მომზადების დონე და შეზღუდულწინსვლას მიაღწია. გამოხატვის თავისუფლების უფლებას პატივს სცემენ და იცავენ. საქართველოს პოზიციები მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსში გაუმჯობესდა 12 პუნქტით (2022 წელს 89-ე ადგილიდან 77-მდე 2023 წელს). ონლაინ მედიაგარემო არ არის შეზღუდული და მზარდად მრავალფეროვანია. სამოქალაქო საზოგადოებას აქტიურად შეაქვს წვლილი პოლიტიკურ დიალოგში.

საქართველო აგრძელებს საკუთარი კანონმდებლობის აუდიო-ვიზუალური მედიასერვისის დირექტივასთან შესაბამისობაში მოყვანას და ოქტომბერში „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში შესაბამისი შესწორებები დაამტკიცა. ეროვნული მარეგულირებლის - კომუნიკაციების კომისიის რეალური დამოუკიდებლობა ჯერ კიდევ უზრუნველსაყოფი რჩება. პარლამენტი ამჟამად განიხილავს შესწორებებს ამასთან დაკავშირებით. მედიაგარემო დიდწილად პლურალისტულია, მაგრამ, ასევე, ძალზედ პოლარიზებული და მტრულ გარემოში მუშაობს. ბიზნესისა და პოლიტიკური ინტერესების გადაკვეთა მედიის დამოუკიდებლობას კვლავ აფერხებდა.

ადგილი ჰქონდა დაშინებას და ფიზიკურ თუ სიტყვიერ თავდასხმებს მედიის წარმომადგენლებზე, განსაკუთრებით დემონსტრაციების და წინასაარჩევნო საპროტესტო აქციების კონტექსტში. შემდგომი გამოძიება ჯერ არ ეფექტიანი არ არის. ასევე ისმის ხისტი განცხადებები მედიის მიმართ მთავრობის მაღალი თანამდებობის პირებისგან.

გახშირებულია სასამართლო დევნა და გამოძიება ოპოზიციური მედიის მფლობელების მიმართ. ბოლო განაჩენებს კრიტიკულ მედიაგაშუქებაზე უარყოფითი ეფექტი ჰქონდა.

რჩება პრობლემები შეკრების თავისუფლების უფლების განხორციელების კუთხით, განსაკუთრებით ეს ეხება იმ ადამიანებს, რომლებიც მეტად დაუცველ სიტუაციაში არიან. ეს მოიცავს მშვიდობიანი პროტესტის უფლებას, რაც გამოჩნდა 2023 წლის 8 ივლისს „თბილისი პრაიდის“ მონაწილეებზე ძალადობრივი თავდასხმისას. 5 ოქტომბერს პარლამენტმა დაჩქარებული წესით, წინასწარი კონსულტაციების გარეშე მიიღო შესწორებები შეკრებების შესახებ კანონში. სამოქალაქო საზოგადოებამ და სახალხო დამცველმა გამოხატეს შეშფოთება ამ კანონთან დაკავშირებით და პრეზიდენტმა მას 17 ოქტომბერს ვეტო დაადო.

საანაგარიშო პერიოდში საქართველომ მიიღო სტრატეგიული დოკუმენტები და კანონმდებლობა გენდერულ თანასწორობაზე, მათ შორის ქალთა წინააღმდეგ გენდერული ნიშნით ძალადობაზე და ოჯახურ ძალადობაზე. დამტკიცებული კანონების პაკეტით შემოღებული იყო გენდერული ზეგავლენის შეფასება ყველა საკანონმდბელო აქტისთვის და ეს მიზნად ისახავს ქალთა მიმართ ძალადობისა და ოჯახში ძალადობის პრევენციისა და აღკვეთის შესახებ ევროპის საბჭოს კონვენციის (სტამბოლის კონვენციის) შესრულების უზრუნველყოფას. „გაუპატიურების“ სამართლებრივი განსაზღვრება უნდა იყოს შესაბამისობაში სტამბოლის კონვენციასთან (რადგან ის თანხმობის არარსებობას ეფუძნება). ინსტიტუციურ დონეზე გენდერულ ძალადობაზე რეაგირების ზომები კარგად არის განსაზღვრული და მოქმედებს. თუმცა დაზარალებულების დამცავი ზომები, მხარდაჭერის სერვისები და თავშესაფრის შემდგომი დახმარება სრულყოფას მოითხოვს.

მიგრაციის საკანონმდებლო ჩარჩო ევროკავშირის კანონთა კრებულთან (EU acquis) ნაწილობრივ შესაბამისობაშია, მაგრამ დამატებით ნაბიჯებს მოითხოვს. საქართველომ მიგრაციის მართვის ინსტიტუციური რესურსები და პოტენციალი განამტკიცა. საჭიროა საქართველოს ვიზალიბერალიზაციის ჩარჩოს გაუმჯობესება და ნიშნულების მიღწევა.

კანონმდებლობა თავშესაფრის მაძიებლების შესახებ ძირითადად შესაბამისობაშია ევროკავშირის კანონთა კრებულთან (EU acquis). თავშესაფრის მინიჭების მართვის სისტემა მზარდი ზეწოლის ქვეშ აღმოჩნდა საქართველოში უკრაინელი მოქალაქეების ნაკადისა და ჩარჩენილი მიგრანტების საკითხის გამო. საქართველოში თავშესაფრის მინიჭების სისტემის დანერგვისა და აღსრულების შესაძლებლობები შემდგომ გაძლიერებას საჭიროებს.  

რაც შეეხება ეკონომიკურ კრიტერიუმს, საქართველო მოქმედი საბაზრო ეკონომიკის დამკვიდრებისთვის ზომიერად არის მომზადებული. რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდა, ზედიზედ მეორე წელია, 10%-ს გასცდა, გარე პოზიცია საგრძნობლად გაუმჯობესდა, ინფლაცია ზომიერია, ფისკალური დეფიციტი და სახელმწიფო ვალი მნიშვნელოვნად შემცირდა.

საქართველო ასევე აჩვენებს დამაკმაყოფილებელ შედეგს გონივრული მაკროეკონომიკური პოლიტიკის გატარებაში, ინსტიტუციური და ნორმატიული გარემო, საერთო ჯამში, ხელსაყრელია. ევროკავშირის შიგნით კონკურენტულ ზეწოლასა და საბაზრო ძალებთან გამკლავების თვალსაზრისით, საქართველო გარკვეულწილად მომზადებულია. ეკონომიკის სტრუქტურა შედარებით კარგად არის დივერსიფიცირებული, თუმცა აქვს დაბალი დამატებითი ღირებულების მქონე სექტორების დიდი წილი. ევროკავშირი რჩება საქართველოს უდიდეს სავაჭრო პარტნიორად, თუმცა ეს წილი თანდათან მცირდება გეოგრაფიულად ახლომდებარე ეკონომიკების სასარგებლოდ.

რაც შეეხება სახელმწიფო შესყიდვებს, საქართველო გარკვეულ დონეზე არის მომზადებული. კარგი წინსვლა იყო მიღწეული სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ ახალი კანონის მიღებაში 2023 წლის თებერვალში. შემდგომი სამუშაო არის საჭირო, რათა საკანონმდებლო ჩარჩო შესაბამისობაში მოვიდეს ევროკავშირის შესყიდვების კანონმდებლობასთან, კომუნალური მომსახურების და კონცესიების ჩათვლით. სტატისტიკის კუთხით, საქართველოს გარკვეული მზაობა გააჩნია. შეზღუდული წინსვლა იყო მიღწეული ოფიციალური სტატისტიკის შესახებ ახალი კანონის მიღებით. ადამიანური, ფინანსური თუ საინფორმაციო ტექნოლოგიური კუთხით საჭიროა საქსტატის, საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება. საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მზაობა ფინანსური კონტროლის სფეროში, სადაც ქვეყანას წინსვლა არ ჰქონია, კერძოდ, სახელმწიფო შიდა ფინანსური კონტროლისა და შიდა აუდიტის კუთხით.

კარგ სამეზობლო ურთიერთობასა და რეგიონულ თანამშრომლობასთან დაკავშირებით, საქართველო მოწოდებულია გააუმჯობესოს ორმხრივი ურთიერთობები კანდიდატ ქვეყნებთან, პოტენციურ კანდიდატებთან და ევროკავშირის წევრ მეზობელ ქვეყნებთან. საქართველო აღმოსავლეთ პარტნიორობის პროგრამის ერთგულია და რეგიონული თანამშრომლობის რამდენიმე ინიციატივაში არის ჩართული. საქართველოს აქვს სტრატეგიული პარტნიორობა თურქეთთან და აზერბაიჯანთან. ურთიერთობა ევროკავშირის წევრ მეზობელ ქვეყნებთან – რუმინეთთან და ბულგარეთთან არის კარგი და ფოკუსირებულია შავ ზღვაში დაკავშირებადობაზე.

რაც შეეხება საქართველოს შესაძლებლობას, ევროკავშირის წევრი ქვეყნის ვალდებულება აიღოს, საქართველო განაგრძობს მუშაობას, რათა ბევრ სფეროში ევროკავშირის კანონთა კრებულთან (EU acquis) შესაბამისობაში მოვიდეს. საერთო ჯამში, გარკვეული წინსვლა არსებობს.

რაც შეეხება შიდა ბაზარს, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული სერვისების დაფუძნებისა და მათი მიწოდების თავისუფლების სფეროში, თუმცა ამ კუთხით საანგარიშო პერიოდში წინსვლა არ შეინიშნებოდა. ქვეყანას გარკვეული მზაობა აქვს პროდუქტების თავისუფალი გადაადგილების კუთხით, რაშიც შეზღუდული წინსვლა იყო, და ასევე კომპანიების შესახებ კანონის კუთხით, კერძოდ, აუდიტის გაძლიერებასთან მიმართებაში.

საქართველო მზაობის ადრეულ ეტაპზეა, როდესაც საქმე მუშახელის თავისუფალ გადაადგილებას ეხება და ამ მხრივ წინსვლა შეზღუდულია. ასევე შეზღუდული წინსვლაა ინტელექტუალური საკუთრების დაცვაშიც, რაც პატენტების შესახებ კანონის დამტკიცებაში გამოიხატება. საქართველოს აქვს გარკვეული მზაობა მომხმარებელთა უფლებებისა და ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში, სადაც ქვეყანამ შეზღუდული წინსვლა შეინიშნება. კვლავაც მნიშვნელოვანი ძალისხმევაა საჭირო ყველასთვის ხარისხიანი სამედიცინო მომსახურების უზრუნველსაყოფად. კონკურენციის ეროვნული სააგენტო, რომელიც პასუხისმგებელია მომხმარებელთა უფლებების დაცვასთან დაკავშირებული ზომების გატარებაზე, სათანადოდ უნდა იყოს დაკომპლექტებული პერსონალით. კონკურენციის პოლიტიკაში წინსვლა არ არის. სახელმწიფო დახმარების გამცემ ორგანოს კვლავაც არ აქვს ოპერაციული დამოუკიდებლობა. შეზღუდული წინსვლა იყო კაპიტალის თავისუფლად გადაადგილების კუთხით, სადაც საქართველომ უნდა შეასრულოს ევროპის საბჭოს ფულის გათეთრების წინააღმდეგ მიმართულ ღონისძიებათა შემფასებელ რჩეულ ექსპერტთა კომიტეტის (Moneyval) რეკომენდაციები უნდა შეასრულოს. საქართველოს აქვს გარკვეული მზაობა ფინანსური სერვისების სფეროში და საანგარიშო პერიოდში მხოლოდ შეზღუდული წინსვლა ჰქონდა.

რაც შეეხება კონკურენტუნარიანობას და ინკლუზიურ ზრდას, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული ეკონომიკურ და მონეტარული პოლიტიკის, ასევე, სამეწარმეო და სამრეწველო პოლიტიკის, მეცნიერებასა და კვლევის, განათლებისა და კულტურის და საბაჟო კავშირის კუთხით. საქართველოს გარკვეული მზაობა აქვს ციფრულ ტრანსფორმაციაში და მედიაში, სოციალურ პოლიტიკასა და დასაქმებაში, ასევე ზომიერ დონეზეა მომზადებული გადასახადების სფეროშიც. ქვეყანამ გარკვეულ წინსვლას მიაღწია ციფრულ ტრანსფორმაციასა და მედიაში, ასევე საგადასახადო სფეროში, მეცნიერებასა და კვლევაში. საქართველომ შეზღუდული წინსვლა აჩვენა სამეწარმეო და სამრეწველო პოლიტიკაში.

რაც შეეხება მწვანე დღის წესრიგს და მდგრად დაკავშირებადობას, საქართველო მზაობის ადრეულ ეტაპზეა გარემოსა და კლიმატის ცვლილებების პოლიტიკაში. საქართველომ დაასრულა მუშაობა ემისიების შემცირების განვითარების გრძელვადიან სტრატეგიაზე. ქვეყანას აქვს გარკვეული მზაობა ენერგიის, სატრანსპორტო პოლიტიკისა და ტრანსევროპული ქსელების კუთხით. დაინერგა განახლებადი ენერგიის წარმოების ახალი ბაზრის მხარდაჭერის სქემა. გარკვეული წინსვლა არის მიღწეული ტრანსევროპულ ქსელებთან დაკავშირებით და მეტი ძალისხმევაა საჭირო ტრანსპორტისა და ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურის გასაუმჯობესებლად. საქართველოს გარკვეული წინსვლას მიაღწია ეროვნული ტრანსპორტისა და ლოგისტიკის ახალი სტრატეგიის მიღებით, თებერვალში სარკინიგზო სტრატეგიის და საზღვაო კოდექსის მიღებით. მეტი ძალისხმევაა საჭირო ტრანსპორტის სექტორში, განსაკუთრებული ყურადღება საგზაო უსაფრთხოებას, სარკინიგზო სექტორის რეფორმას და მდგრადი და ჭკვიანი მობილობის სტრატეგიის პრინციპების დანერგვას უნდა მიექცეს.

რესურსების, სოფლის მეურნეობისა და შესაბამისობის კუთხით, საქართველო არის მომზადების ადრეულ ეტაპზე სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარებისა და ფინანსური და საბიუჯეტო დებულებების თავებთან მიმართებაში. საქართველო რეგიონალური პოლიტიკისა და სტრუქტურული ინსტრუმენტების კოორდინაციის კუთხით მომზადების ადრეულ ეტაპსა და გარკვეულ დონეს შორის იმყოფება. მას აქვს გარკვეული დონის მომზადება სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარული და ფიტოსანიტარული პოლიტიკისა და თევზჭერის კუთხით. სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივების შესახებ კანონში შეტანილი ცვლილებების შემდეგ მიღწეული იქნა გარკვეული წინსვლა რეგიონულ პოლიტიკაში და შეზღუდული წინსვლა სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარებაში. თევზჭერისა და ფინანსურ და საბიუჯეტო წესებთან დაკავშირებით წინსვლა არ დაფიქსირებულა. მეტი ძალისხმევაა საჭირო თევზჭერისა და აკვაკულტურის სფეროში ადამიანური და ადმინისტრაციული შესაძლებლობების გასაზრდელად. ასევე მნიშვნელოვანია რეგიონული განვითარების ახალი სტრატეგიის მიღება და მთელი ქვეყნის მასშტაბით მისი გავრცელების განხილვა.

რაც შეეხება საგარეო ურთიერთობებს, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული. ამ კუთხით შეზღუდული წინსვლა იყო ნაჩვენები, სადაც მოსალოდნელია, რომ საქართველო ევროკავშირის კანონთა კრებულთან (EU acquis) შესაბამისობაში მოიყვანს კანონმდებლობას ორმაგი დანიშნულების პროდუქტების ექსპორტის კონტროლთან დაკავშირებით. შეზღუდული წინსვლა იყო მიღწეული საგარეო, უსაფრთხოების და თავდაცვის პოლიტიკაში. ქვეყანაში უკვე დიდი ხნის განმავლობაში მოქმედი პოლიტიკის შესაბამისად, საქართველო არ შეუერთდა ევროკავშირის შემზღუდველ ზომებს (სანქციებს) რუსეთის წინააღდმეგ, მათ შორის არ დახურა საჰაერო სივრცე.

საერთო საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში, რუსეთის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ დაწყებული აგრესიული ომის შემდეგ, საქართველო თანხვედრაში მოვიდა საერთაშორისო და ევროკავშირის ინიციატივებთან უკრაინის მხარდასაჭერად, მათ შორის შეუერთდა გაერო-ს გენერალური ასამბლეის, ადამიანის უფლებთა საბჭოს და ევროპის საბჭოს რეზოლუციებს. საქართველო არ მოვიდა თანხვედრაში ევროკავშირის შემზღუდავ ზომებთან, რომელიც ევროკავშირმა დაუწესა რუსეთს და ბელარუსს, არ შეუერთდა ევროკავშირის უმაღლესი კომისრის შესაბამის განცხადებებს. საქართველოს შესაბამისობა ევროკავშირის განცხადებებთან და ევროკავშირის საბჭოს გადაწყვეტილებებთან საერთო საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში დიდწილად ერთ დონეზე დარჩა ( 2022 წელს – 44%, 2023 წელს – 43%).

არსებობს მოლოდინი, რომ საქართველო მნიშვნელოვანწილად გაზრდის თანხვედრას ევროკავშირის განცხადებებთან და ევროკავშირის საბჭოს გადაწყვეტილებებთან საერთო საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში. საქართველომ აჩვენა აქტიური ჩართულობა იმის უზრუნველსაყოფად, რომ საქართველოს ტერიტორია და/ან საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირები არ გამოიყენონ ევროკავშირის სანქციების, მათ შორის ფინანსურ სექტორში სანქციების გვერდის ავლის მიზნით.

ძირითადი თარიღები

2022 წლის 3 მარტი: საქართველოს ევროკავშირში გასაწევრიანებლად განაცხადი შეაქვს.

2022 წლის 17 ივნისი: ევროკომისია წარადგენს თავის მოსაზრებას საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების განაცხადთან დაკავშირებით.

2022 წლის 23 ივნისი: ევროპული საბჭო აღიარებს საქართველოს ევროპულ პერსპექტივას. საბჭო მზადაა საქართველოს მიანიჭოს კანდიდატის სტატუსი მას შემდეგ, რაც საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების განაცხადის შესახებ კომისიის დასკვნაში მითითებული 12 პრიორიტეტი შესრულდება.

2023 წლის 1 თებერვალი: ევროკომისიამ წარმოადგინა თავისი ანალიტიკური ანგარიში, რომელიც ავსებს 2022 წლის 17 ივნისს კომისიის მიერ მიღებულ დასკვნას საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების განაცხადის შესახებ.

2023 წლის ნოემბერი: კომისია რეკომენდაციას უწევს, რომ ევროპულმა საბჭომ საქართველოს მიანიჭოს კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი იმის გათვალისწინებით, რომ გადაიდგება მთელი რიგი ნაბიჯებსა.

დამატებითი ინფორმაციისთვის

ანგარიში საქართველოს შესახებ 2023 წ

2023 წლის კომუნიკაცია ევროკავშირის გაფართოების პოლიტიკის შესახებ

საინფორმაციო ბიულეტენი „ევროკავშირი და საქართველო“ 2023

ინგლისურენოვანი ორიგინალური ვერსია შეგიძლიათ იხილოთ აქ.