Beceri ve Yetenek Hareketliliği Paketi'ne İlişkin Soru ve Cevaplar
Beceri ve Yetenek Hareketliliği Paketi nedir?
Yetenek Hareketliliği paketi, Avrupa Komisyonu tarafından sunulan ve aşağıdakileri içeren bir dizi tekliften oluşmaktadır:
- Beceri ve Yetenek hareketliliğine ilişkin bilgilendirme;
- AB Yetenek Havuzu oluşturulmasına yönelik Tüzük teklifi;
- Üçüncü Ülke Vatandaşlarının Yeterliliklerinin Tanınmasına İlişkin Komisyon Tavsiyesi;
- Herkes için öğrenme hareketliliği fırsatlarına ilişkin bir Konsey Tavsiye teklifi.
Bu teklifler toplu şekilde, insanların kaliteli işler için doğru becerileri edinmelerine yardımcı olmaya ve Avrupa'daki beceri eksikliklerinin giderilmesinde şirketleri desteklemeye odaklanan 2023 Avrupa Beceri Yılı kapsamında güçlü bir çıktılar seti oluşturmaktadır.
2020 Göç ve İltica Paktı düzensiz göç, sınır yönetimi ve iltica konularına odaklanmış, ancak bununla birlikte yasal göç yollarını teşvik etmek için daha fazla tedbir alınacağını da duyurmuştur. 2021 yılı Beceri ve Yetenek teklifi, iki temel yasal göç yasasının gözden geçirilmesinde ilk adımı atmış ve bir AB Yetenek Havuzu'nun oluşturulmasına yönelik gelecekteki bir girişimi duyurmuştur.
Başkan von der Leyen 2022 Birlik'in Durumu konuşmasında Avrupa'nın vasıflı işçiler için daha cazip hâle getirilmesi gerektiğini vurgulamış ve üçüncü ülke vatandaşlarının niteliklerinin tanınmasını hızlandıracak ve kolaylaştıracak bir girişimi duyurmuştur.
Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi, Haziran 2023 tarihli sonuç bildirgesinde demografik zorlukların ve özellikle de bunların Avrupa'nın rekabet gücü üzerindeki etkilerinin ele alınması için bir araç seti oluşturulması çağrısında bulunmuştur. Komisyon, Ekim 2023'te Avrupa'daki demografik değişime ilişkin bir Bilgilendirme yayımlayarak AB'ye ulaşan yasal göç yollarının geliştirilmesinin iş açıklarının doldurulmasına yapabileceği olumlu katkıyı vurgulamış ve Beceri ve Yetenek Hareketliliği paketini duyurmuştur.
1. AB Yetenek Havuzu
AB Yetenek Havuzu nedir?
AB Yetenek Havuzu, AB dışında ikamet eden iş arayan kişilerin profillerini ve AB işverenlerinin açık pozisyonlarını bir araya getiren AB çapındaki ilk çevrim içi platform olacaktır.
Üçüncü ülkelerden gelen iş arayanlar profillerini platforma kaydedebilecek ve becerileri, nitelikleri, iş deneyimleri ve dil bilgileri hakkında bilgi verebilecekler.
AB'deki işverenlerin açık iş pozisyonları, katılımcı Üye Devletlerde kurulan Ulusal İrtibat Noktaları tarafından AB Yetenek Havuzu'na kaydedilecektir.
AB Yetenek Havuzu platformu, üçüncü ülkelerdeki iş arayanların ve AB'deki işverenlerin birbirlerini tanımalarını ve eşleşmelerini kolaylaştırmak için belirli araçları entegre edecektir. Üçüncü ülkelerdeki kayıtlı iş arayanlar ve AB Yetenek Havuzu'nda yayınlanmış bir iş ilanı olan işverenler, filtreler aracılığıyla birbirlerini arayabilecek ve önerilen eşleşmelerin bir listesini oluşturmak için yarı otomatik bir eşleştirme aracı kullanabileceklerdir.
AB Yetenek Havuzuna katılım Üye Devletler için gönüllülük esasına dayalı olacak ve Üye Devletler platformun yönetimini destekleyecektir.
İşe alım sürecini kolaylaştırmak için, özellikle işe alım ve göç kuralları, yeterliliklerin tanınması (denklik) ve beceri doğrulama işlemleri ile çalışma ve yaşam koşullarına ilişkin olarak, katılımcı Üye Devletlerdeki ilgili kurallar hakkında açık ve şeffaf bilgiler AB Yetenek Havuzu platformu aracılığıyla sunulacaktır.
İlave destek ve rehberlik, katılımcı Üye Devletlerde kurulan Ulusal İrtibat Noktaları tarafından sağlanacaktır.
AB Yetenek Havuzu aynı zamanda, AB Yetenek Havuzu aracılığıyla işe alınan üçüncü ülke vatandaşlarının işe girdikten sonra yerli işçilerle aynı hak ve yükümlülüklere sahip olacağı ilkesiyle, işverenlerin olası istismarcı uygulamalarından kaçınmak için dahilî güvence tedbirleri içerecektir.
Yetenek Havuzu AB iş gücü piyasasındaki zorlukların ele alınmasına nasıl katkıda bulunacak?
AB'deki işverenler ve üçüncü ülkelerdeki iş arayanlar, uluslararası işe alımla ilgili çeşitli zorluklarla karşı karşıyadır. Bu durum, yasal göç yollarının, AB işverenlerinin birçok meslekte karşılaştığı akut ve yapısal iş gücü ve beceri eksikliklerini gidermeye yardımcı olma potansiyelini zayıflatmaktadır.
AB Yetenek Havuzu, AB dışında ikamet eden üçüncü ülkelerdeki iş arayanların uluslararası işe alımını kolaylaştırarak bu zorlukların ele alınmasına katkıda bulunacaktır.
AB Yetenek Havuzu, istihdam edilecek vasıflı kişi sayısının yetersiz olduğu belirli meslekleri hedef alacaktır. Ulusal iş gücü piyasalarının münferit ihtiyaçlarını dikkate alırken, yeşil ve dijital dönüşüm bağlamı da dâhil olmak üzere sadece AB çapında eksik mesleklere odaklanacaktır.
İş gücü açığı neden yalnızca yerel iş gücü ile çözülemiyor?
Başta KOBİ'ler olmak üzere AB'deki işverenler birçok meslekte akut ve yapısal iş gücü ve beceri eksiklikleriyle karşı karşıyadır. AB'deki iş gücü açığı, sağlık, uzun süreli bakım ve sosyal hizmet faaliyetleri, inşaat, imalat, ulaştırma ve depolama, konaklama ve gıda hizmetleri, mühendislik, teknik ve bilimsel faaliyetler ile Bilgi ve İletişim Teknolojisi (BİT) dâhil olmak üzere tüm beceri düzeylerinde çeşitli meslekleri ve sektörleri etkilemektedir.
İşsizlik oranı düşük kalmaya devam etmektedir (Eylül 2023'te %6,0) ve açık iş oranı geçen yıl %2,9'a yükselerek 2012'deki seviyenin iki katından fazla artmıştır. Bu, beceri artırma, yeni beceri kazandırma ve yerel iş gücünü daha etkin hâle getirme çabalarından sonra bile AB genelindeki işlerin yaklaşık %3'ünde açıklık olduğu anlamına gelmektedir.
Aynı zamanda, çalışma çağındaki nüfusun 2022'de 265 milyondan 2030'da 258 milyona düşmesi beklenmektedir. Yaşlanan nüfus ve çalışma çağındaki nüfusun azalması ihtimali, AB ve Üye Devletlerin eksiklikleri etkili bir şekilde ele alma becerisi üzerinde önemli bir baskı ve uzun vadeli zorluklar oluşturmaktadır.
AB bu güçlükleri AB içinde başlayan kapsamlı bir yaklaşımla ele almaktadır: AB'nin müdahalesinin özünü, iş gücü piyasasına katılımı düşük olan grupların (kadınlar, gençler, yaşlı işçiler, engeli olan kişiler, Romanlar ve göçmen kökenliler gibi) harekete geçirilmesi, yerel iş gücünün becerilerinin artırılması ve onlara yeni becerilerin kazandırılması, çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve AB içi hareketliliğin kolaylaştırılması oluşturmaktadır.
Bununla birlikte, artan iş gücü piyasası ihtiyaçları göz önüne alındığında, iş gücü göçü bu eylemler için faydalı bir tamamlayıcı olabilir.
AB Yetenek Havuzu'nu kim kullanabilir?
AB Yetenek Havuzu, Üye Devletlerin katılmak isteyip istemediklerine karar vermelerine olanak tanıyan gönüllülük temeline dayalı bir araçtır. Aracı ulusal düzeyde uygulamak üzere katılımcı Üye Devletlerde AB Yetenek Havuzu Ulusal İrtibat Noktaları kurulacaktır.
Yalnızca katılımcı Üye Devletlerde yerleşik iş verenler iş ilanlarını platformda yayınlayabilecektir.
AB Yetenek Havuzu AB çapındaki eksiklik yaşanan mesleklere odaklanacağından, AB Yetenek Havuzu'nda sadece bu listede yer alan iş ilanları listelenecektir. Üye Devletler Havuz'a katılırken, ulusal iş gücü piyasasına bağlı olarak AB genelindeki listede yer alan tüm eksiklik yaşanan meslekler için iş ilanları açabilir veya bu listeden çıkarma yapabilir ya da listeye eklemeler yapabilir.
AB Yetenek Havuzu, AB dışındaki tüm üçüncü ülkelerde ikamet eden ve her beceri düzeyinden iş arayanlara açık olacaktır.
AB Yetenek Havuzu, AB'ye erişim için vize prosedürlerini düzenlememektedir; bu prosedürler değişmeden kalmakta ve AB hükûmetleri tarafından belirlenmektedir. Ancak Üye Devletler, Yetenek Havuzu aracılığıyla iş teklifi alan kişilere çalışma vizesi verilmesini hızlandırmaya teşvik edilmektedir.
Yetenek Havuzu, AB'ye yönelik yasal koruma yollarına ilişkin 2020 Komisyon Tavsiyesi'nde belirtildiği üzere, uluslararası korumaya ihtiyaç duyan kişiler için AB'ye yönelik yasal ve güvenli kanalların sağlanması ve geliştirilmesi hedefine de katkıda bulunabilir.
AB Yetenek Havuzu Yetenek Ortaklıklarını nasıl destekleyecek?
Komisyon şu anda beş ortak ülke (Mısır, Fas, Tunus, Bangladeş ve Pakistan) ile Yetenek Ortaklıklarının geliştirilmesine öncülük etmekte ve bu ortaklıklar somut programlar ve yol haritaları tanımlanarak uygulamaya doğru ilerlemektedir.
AB Yetenek Havuzu, bu bağlamda işe yerleştirmeleri kolaylaştıracak bir kanal sunarak Yetenek Ortaklıklarının uygulanmasını destekleyecektir. Bir Yetenek Ortaklığına katılan AB vatandaşı olmayan kişiler, profillerini bir Yetenek Ortaklığı bağlamında geliştirilen beceriler de dâhil olmak üzere ilgili bilgileri sağlayacak bir 'Yetenek Ortaklığı kartı' (bir beceri sertifikası) ile ilişkilendirerek platforma kaydolabileceklerdir.
AB Yetenek Havuzu'na kaydedildikten sonra, 'Yetenek Ortaklığı kartına' sahip profiller sertifikalı olarak işaretlenecek ve Yetenek Ortaklığına katılan bir Üye Devlette yerleşik işverenler tarafından görülebilecektir.
Üçüncü ülke vatandaşlarının işverenler tarafından adil muamele göreceğinden nasıl emin oluyorsunuz?
Adil işe alım uygulamaları, AB Yetenek Havuzu teklifinin merkezinde yer almaktadır. İşverenlerin Birlik yasa ve uygulamaları ve ulusal yasa ve uygulamalara riayet etmeleri, AB Yetenek Havuzu'na katılımları için ön koşuldur. İhlal durumunda söz konusu işverenler AB Yetenek Havuzu'ndan uzaklaştırılacaklardır. Üye Devletler, kendi en iyi uygulamalarına dayalı olarak ilave katmanlar ekleme imkânına sahiptir.
Peki ya hâlihazırda AB'de bulunan üçüncü ülke vatandaşları? Onlar da AB Yetenek Havuzu'na başvurabilecek mi?
AB Yetenek Havuzu sadece AB dışındaki üçüncü ülkelerde ikamet eden iş arayanlara açık olacaktır. AB Yetenek Havuzu özellikle iş gücü eksikliklerine, yani hâlihazırda AB'de yeterince kişinin (ister AB vatandaşı ister üçüncü ülke vatandaşı olsun) girmediği işlere odaklanmaktadır. Söz gelimi, geçtiğimiz sene AB'deki işlerin yaklaşık %3'ü açık kalmıştır.
AB'nin yerel iş gücünün potansiyelini en üst düzeye çıkarmak birinci önceliğimizdir. Komisyon, üçüncü ülke vatandaşlarının AB toplumuna entegrasyonunu desteklemek üzere hâlihazırda çok sayıda girişim yürütmektedir. AB'de yasal olarak ikamet eden üçüncü ülke vatandaşları, iş gücü piyasasına entegrasyonlarını desteklemek üzere Avrupa İstihdam Hizmetleri (EURES) ve Kamu İstihdam Hizmetlerinden yardım da dâhil olmak üzere çeşitli araçlara hâlihazırda erişebilmektedir.
Hâlihazırda ülkede bulunan yabancı yeteneklerin iş gücü piyasasına başarılı bir şekilde entegrasyonu için, becerilerin doğrulanması ve yeterliliklerin tanınması sürecinin daha kolay hâle getirilmesi çok önemlidir. Bunu geliştirmek için Komisyon, üçüncü ülke vatandaşlarının yeterliliklerinin tanınmasına ilişkin bir tavsiye kabul etmiştir.
Sığınmacılar AB Yetenek Havuzu aracılığıyla iş başvurusunda bulunabilirler mi?
Yetenek Havuzu herkese açıktır. Dolayısıyla AB dışında ikamet eden uluslararası korumaya muhtaç kişiler de becerileri olan işler için başvuruda bulunabilirler. Ancak iltica başvurusunda bulunma usulleri aynı kalmaktadır. Yetenek Havuzu aracılığıyla yapılan bir iş teklifi AB'ye iltica hakkı doğurmamaktadır.
Yetenek Havuzu, korunmaya muhtaç kişilerin insani kabulü veya yeniden yerleştirilmesi için birincil kanal olmasa da faydalı bir tamamlayıcı yol sağlayabilir.
Hâlihazırda AB'de yasal olarak ikamet eden sığınmacılar, EURES ve Kamu İstihdam Hizmetlerinin yardımı da dâhil olmak üzere, iş gücü piyasasına entegrasyon için mevcut araçlardan yararlanmalıdır.
2. Yeterliliklerin Tanınması (Denklik)
'Becerilerin ve yeterliliklerin tanınması' terimi ile ne kastediliyor?
Üçüncü ülke vatandaşlarının yeterliliklerinin tanınmasına ilişkin Komisyon Tavsiyesi'nde, 'beceri ve yeterliliklerin tanınması' terimi, üçüncü ülke vatandaşına haklar verilmesi amacıyla, yabancı bir yeterliliğin geçerliliğinin ve becerilerin tanımlanmasının ilgili bir makam tarafından resmî olarak kabul edilmesi anlamına gelmektedir.
Bu tür bir onay veya karar, bir kişiye üç özel hak türünü vermeden önce gerekli beceri ve yeterliliklere sahip olduğunu doğrulamak için bir yol sağlar: 1) düzenlemeye tabi bir mesleğe erişim, 2) istihdam amaçlı vize veya çalışma ve oturma izni ve 3) bir öğrenim programına erişim.
Becerilerin ve yeterliliklerin tanınması (denklik) üçüncü ülke vatandaşları için neden önemli bir konu?
Beceri ve yeterliliklerin tanınması, yetenekli kişilerin çekilmesi ve işe alım bağlamında kilit bir rol oynamaktadır. Denklik alınamaması aynı zamanda 'beyin israfı'nın, yani insanların, özellikle de kadınların, vasıf düzeylerinin çok altında pozisyonlarda çalışmasının ana nedenlerinden biridir.
Üçüncü ülke vatandaşları için, beceri ve yeterliliklerin tanınmasına yönelik yavaş veya karmaşık süreçler, onları denklik başvurusunda bulunmaktan veya belirli bir ülkede çalışmayı düşünmekten bile caydırabilir. Üçüncü ülke vatandaşları, becerilerini ve yeterliliklerini açıklamakta zorluklarla karşılaşabilir ve özellikle düzenlemeye tabi mesleklerde ve ayrıca becerileri ve potansiyelleri ile tam olarak örtüşen işlerde becerilerinin ve yeterliliklerinin nasıl tanınacağı konusunda bilgi eksikliği çekebilir.
Bu nedenle, üçüncü ülke vatandaşlarının yeterliliklerinin tanınmasına ilişkin Komisyon Tavsiyesi, bu kişilerin beceri ve yeterliliklerinin tanınması sürecini basitleştirmeyi ve hızlandırmayı amaçlamaktadır.
Komisyon Tavsiyesi, Birlik'in üçüncü ülke vatandaşları için çalışılacak bir yer olarak cazibesini nasıl artıracaktır?
Komisyon, kapasite geliştirme, üçüncü ülkelerle iş birliği ve kullanıcı dostu ve etkin usuller açısından ulusal denklik hizmetlerinin düzenlenmesine ilişkin olarak Üye Devletlere sistematik bir dizi tedbir önermektedir. Bu, Üye Devletlerin düzenlemeye tabi mesleklere ve öğrenim programlarına erişim ya da vize veya çalışma ve oturma izni için yeterlilikleri tanıyan hizmetlerine yardımcı olacaktır.
Bu tedbirler, işlem sürelerini kısaltmayı, üçüncü ülke vatandaşları için maliyetleri azaltmayı, çeviri ve kimlik doğrulama süreçlerini basitleştirmeyi ve mevcut uzmanlığı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Böylece Tavsiye, üçüncü ülke vatandaşları ve işverenler için denklik süreçlerinin düzenlenmesini destekleyecek ve mesleki standartlardan ödün vermeden denkliğin daha hızlı ve etkili olmasını sağlayacaktır.
3. Öğrenci Hareketliliğine ilişkin Tavsiye
'Hareket hâlindeki Avrupa' başlıklı Tavsiye nedir?
2011 yılına ait "Hareket hâlindeki Gençlik" Tavsiyesi temel alınarak oluşturulan yeni Tavsiye, öğrenme hareketliliğinin kapsamını her yaştan öğrencinin yanı sıra eğitimciler ve personel için de genişletmektedir. Buna ek olarak, öğrenme hareketliliğini artırmak ve daha kapsayıcı hâle getirmek için 2030 yılına kadar AB düzeyinde yeni hedefler ortaya koymaktadır.
Ayrıca, öğrenme için dijital araçların yaygınlaşması ve harmanlanmış öğrenme gibi yeni öğrenme modellerini de ele almaktadır. Bu, okul alanlarının ve şirketler, eğitim merkezleri, uzaktan eğitim, açık hava veya kültürel alanlar gibi diğer fiziksel öğrenme ve eğitim ortamlarının harmanlanması veya farklı dijital ve dijital olmayan öğrenme araçlarının harmanlanması anlamına gelebilir. Yeni Tavsiye aynı zamanda daha sürdürülebilir hareketliliği hedeflemektedir.
Tavsiye aynı zamanda Avrupalıların yüksek ilgisine de cevap vermektedir. 2022 yılında Avrupa'nın Geleceği Konferansı'nda vatandaşların sunduğu öneriler, AB ve Üye Devletlerin hareketlilik fırsatlarını teşvik etmesi gerektiğinin altını çizmiştir. 2023 yılında, öğrenme hareketliliğine ilişkin Avrupa Vatandaşları Paneli, Erasmus+ programına ve diğer öğrenme hareketliliği programlarına daha yaygın ve çeşitli katılımın sağlanmasına yönelik 21 tavsiyede bulunmuştur.
Komisyon AB düzeyinde hangi yeni 2030 hedeflerini öneriyor?
Komisyon, 2030 yılı için Avrupa'da öğrenme hareketliliğini arttırmaya yönelik AB düzeyinde hedefler belirlemeye veya bu hedefleri düzenlemeye uygun üç alan belirlemiştir:
Yükseköğretimde, öğrenme hareketliliği deneyimi olan mezunların oranı en az %25 olmalıdır. Mevcut hedef en az %20'dir ve gerçekleşme %15 civarındadır.
Mesleki eğitim ve öğretimde, yurt dışında öğrenme hareketliliğinden faydalanan öğrenicilerin oranı en az %15 olmalıdır. 2025 hedefi en az %8'dir ve mevcut gerçekleşme %5 ile %7 arasında değişmektedir.
Tüm eğitim ve öğretim ile gençlik ve spor sistemlerinde yeni hedef, daha az imkâna sahip kişilerin en az %20'sinin yurt dışında öğrenme hareketliliğinden faydalanmasıdır.
AB düzeyindeki bu hedefler, Üye Devletleri, bölgesel makamları ve kuruluşları öğrenme hareketliliğine ilişkin stratejilerinde çok daha iddialı olmaya ve kapsayıcılık sağlamaya davet etmektedir.
Komisyon öğrenme çıktılarının tanınması konusunda ne öneriyor?
Komisyon, rehberlik ve eğitim sağlanması, dijital araçlar da dâhil olmak üzere mevcut araçların kullanılması ve kayıt tutmanın iyileştirilmesi yoluyla otomatik tanımanın güçlendirilmesine yönelik tavsiyelerde bulunmaktadır. Teklif ayrıca, yaygın ve sargın eğitim ortamlarındaki hareketlilikten kazanılan yeterliliklerin ve üçüncü ülkelerden gelen öğrencilerin öğrenme hareketliliğinin tanınmasının güçlendirilmesine yönelik tavsiyeler de içermektedir.
Komisyon ayrıca, Erasmus+ programı ve 2024 Komisyon Çalışma Programı'nda duyurulan kalite güvencesi ve tanınma girişimi aracılığıyla otomatik tanınma konusunda sürekli iyileştirmeyi destekleyecektir.
Komisyon dil öğrenimini geliştirmek için ne öneriyor?
Komisyon'un teklifi, Üye Devletleri eğitim ve öğretimin tüm aşamalarında ve gençlik ve spor sistemlerinde dil öğrenimini güçlendirmeye teşvik etmektedir. Bu, özellikle yurt dışındaki fırsatları ve öğrenme hareketliliği seçeneklerini artırmak için müfredatın bir kısmının ulusal dil(ler) dışındaki AB dillerinde sunulmasını içerir.
Teklif çırakların öğrenme hareketliliğini nasıl destekliyor?
Tavsiyenin bir eki çırak hareketliliğine ayrılmış olup, kısa vadeli aşamalı değişiklik önerileri ve kapsamlı bir uzun vadeli stratejinin unsurlarını içeren tutarlı bir politika çerçevesi sağlamayı amaçlamaktadır. Çırakların artan hareketliliği, beceri eksikliklerinin giderilmesine, yeşil ve dijital geçişlerin desteklenmesine ve gençlerin istihdam edilebilirliğinin artırılmasına yardımcı olacaktır.
Medya iletişim
Anitta HIPPER
Telefon +32 2 298 56 91
E-posta anitta.hipper@ec.europa.eu
Johanna BERNSEL
Telefon +32 2 298 66 99
E-posta Johanna.BERNSEL@ec.europa.eu
Veerle NUYTS
Telefon +32 2 299 63 02
E-posta Veerle.NUYTS@ec.europa.eu
Fiorella BELCIU
Telefon +32 2 299 37 34
E-posta Fiorella.BELCIU@ec.europa.eu
Flore BOUTIER
Telefon +32 2 296 60 43
E-posta flore.boutier1@ec.europa.eu
Flora MATTHAES
Telefon +32 2 298 39 51
E-posta flora.matthaes@ec.europa.eu
Bir medya kuruluşunda çalışmıyorsanız, Europe Direct aracılığıyla AB ile yazılı olarak ya da 00 800 6 7 8 9 10 11 numaralı telefonu arayarak irtibata geçebilirsiniz.