AB ve Türkiye, sanayide karbonsuzlaşma ve yenilik politikası alanlarında iş birliğini derinleştiriyor
Toplantıda AB’nin ve Türkiye’nin bilim, teknoloji ve yenilik politikaları ile programları ve araştırma ve yeniliğin Türkiye’nin sanayi sektörünün yeşil dönüşümüne katkı potansiyeli masaya yatırıldı. Akıllı Uzmanlaşma Stratejileri, bu sürece yön verebilecek araçlar arasında değerlendirildi. Türkiye, EBRD ve Dünya Bankası Grubu iş birliğiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından başlatılan Türkiye Endüstriyel Karbonsuzlaşma Yatırım Platformu’nun (TIDIP) sunumunu gerçekleştirdi. Komisyon, ulusal katkı beyanların (NDC) hedefleri ve 2053 net sıfır taahhüdü doğrultusunda Türkiye’nin sanayi sektörünün sistemik karbonsuzlaşmasını sağlayan çığır açıcı bir girişim olarak vurgulanan bu platformu desteklemeyi planlamaktadır.
Görüşmelerde ayrıca ekonomik kalkınmayı yönlendirmede yeniliğin rolüne ve yeşil sanayi dönüşümünü destekleyen teknolojilere de değinildi. Taraflar, yeniliği teşvik etmek ve Ar-Ge sonuçlarını pazara hazır ürünlere dönüştürmek açısından start-up ve scale-up finansmanının kritik rolünü vurguladı.
Her iki taraf da ülkedeki yenilik sistemlerini güçlendirmek amacıyla AB ve Türkiye’nin Ufuk (Horizon) Politika Destek Aracı kapsamında nasıl birlikte çalışabileceğini daha fazla araştırma konusunda mutabık kaldı.
Toplantı, aynı zamanda Avrupa Komisyonunun 2028–2034 dönemine yönelik 10. Araştırma ve Yenilik Çerçeve Programı (Ufuk Avrupa 2028–2034) teklifinin sunumunu yapması ve Türkiye’nin mevcut çerçeve programı kapsamındaki deneyimlerini ve edinilen dersleri paylaşması için de bir vesile oldu.
Bu toplantı, iş birliğinin derinleştirilmesi ve Türkiye’nin Avrupa Araştırma Alanı’na entegrasyonunun artırılması hedefi doğrultusunda AB–Türkiye araştırma ve yenilik iş birliğinde önemli bir dönüm noktasını temsil etmektedir.
AB ve Türkiye, iki tarafın ortak ilgi alanına giren birçok konuda yüksek düzeyli etkileşimi ilerletmeye devam etmektedir. 2024’ün başından bu yana sekiz Yüksek Düzeyli Diyalog toplantısı gerçekleştirilmiş olup, bu toplantılarda Göç ve Güvenlik, Sağlık, İklim ve Bilim, Araştırma, Teknoloji ve Yenilik gibi konulara odaklanılmıştır. Yeni tesis edilen Yüksek Düzeyli Ticaret Diyaloğu, Temmuz 2024 ve Temmuz 2025’te gerçekleştirilmiş; Yüksek Düzeyli Ekonomi Diyaloğu ise Nisan 2025’te yeniden başlamıştır.
Arka Plan
Türkiye, aday ülke olarak, 2003 yılından bu yana AB araştırma ve yenilik programlarına katılmakta olup, Türk araştırmacı ve yenilikçilere sağlanan toplam AB desteği 885 milyon avroyu bulmaktadır. Türkiye'nin mevcut program olan Ufuk Avrupa kapsamındaki katılımı özellikle başarılı olmuştur. Türk kurumlarına bugüne kadar net AB katkısı olarak 362 milyon avro sağlanmış; bu şekilde AB Misyonları ve Ortaklıkları, Bilim ve Teknolojide İş Birliği (COST) ve EUREKA gibi Bilim, Teknoloji ve Yenilik Ağları ve Marie Skłodowska-Curie Programlarına katılımları desteklenmiştir. Bu sayede, araştırmacı ve uluslararası doktora programlarının eğitim, beceri gelişimi ve hareketliliği desteklenmiştir. Ayrıca, Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) kapsamında AB, Türk ekonomisinin rekabet gücü ve yenilik çabalarını desteklemek amacıyla yaklaşık 800 milyon avro mali yardım sağlamıştır. Bu destek ile verimliliği artırmaya, teknolojiyi geliştirmeye ve yeniliği teşvik etmeye odaklanan ve bunun yanında yeşil ve dijital dönüşümü destekleyen projelere finansman sağlanmıştır.
Türkiye’de Akıllı Uzmanlaşma Stratejileri (S3) tasarımı, Ortak Araştırma Merkezi (JRC) desteğiyle Ağustos 2023’ten bu yana hız kazanmıştır. Akıllı Uzmanlaşma Stratejilerinin Geliştirilmesi ve Uygulanması için Kapasite Artırımı Teknik Yardım Projesi (CEDIS3), ulusal ve bölgesel düzeyde kapasite geliştirme faaliyetlerini ve eğitim oturumlarını desteklemek amacıyla AB ve Türk hükûmeti tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. Ortak Araştırma Merkezi, üç pilot bölgede Akıllı Uzmanlaşma tasarımını desteklemek amacıyla uzman katkıları sağlamış olup, bu katkılar kanıta dayalı ve katılımcı yaklaşımlara odaklanmıştır.
Mayıs 2025’te Ankara’da düzenlenen Uluslararası Akıllı Uzmanlaşma Konferansı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından üst düzey politika yapıcıları, kalkınma ajanslarının temsilcileri, bölgesel ve yerel uygulayıcılar ile Ortak Araştırma Merkezi uzmanlarını bir araya getirmiştir. Katılımcılar, bölgesel güçlü yönlerin nasıl ortaya çıkarılacağı, sınır ötesi iş birliğinin nasıl teşvik edileceği ve Türkiye ve Karadeniz Bölgesi’nde bölgesel rekabet ve yenilik kapasitesinin nasıl artırılacağı konularında fikir alışverişinde ve tartışmalarda bulunmuştur.
Bilim, araştırma, teknoloji ve yenilik konulu ilk AB–Türkiye Yüksek Düzeyli Diyalog toplantısı, 15 Kasım 2022’de Brüksel’de gerçekleştirilmiştir. Diyaloğun odak noktası, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın insan kaynağı geliştirme, yenilik ve teknoloji transferini artırmadaki boyutları olmuştur. İkinci Yüksek Düzeyli Diyalog toplantısı ise 25 Nisan 2024’te İstanbul’da gerçekleştirilmiş ve odak noktası, teknoloji transferi, Avrupa Yenilik Konseyi ve Avrupa Yenilik ve Teknoloji Enstitüsü (EIT) olmuştur.
Daha fazla bilgi için
