2014 წლის ივნისში ევროკავშირმა და საქართველომ ხელი მოაწერეს ასოცირების შესახებ შეთანხმებას (AA), რომელიც ძალაში 2016 წლის 1 ივლისს შევიდა. ეს შეთანხმება, ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმებასთან (DCFTA) ერთად, საფუძველს უყრის საქართველოს ევროკავშირთან შორსმიმავალ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ინტეგრაციას. ერთობლივ მიზნებს დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის, ადამიანის უფლებების, კარგი მმართველობის და ეკონომიკური განვითარების ხელშეწყობა წარმოადგენს. ასოცირების შესახებ შეთანხმების (AA) ინსტიტუციონალური ჩარჩო აყალიბებს ორგანოებს, როგორიცაა ასოცირების საბჭო მისი დანერგვის საზედამხედველოდ, ასოციაციის დღის წესრიგი კი მისი განხორციელებისთვის საჭირო პრიორიტეტებს განსაზღვრავს.

თავად ასოცირების შესახებ შეთანხმება წარმოადგენს ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკის (ENP) შედეგს, ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის მნიშვნელოვან ნაწილს, რომელიც გაფართოებული  ევროკავშირისა და მისი მეზობლების კეთილდღეობის, სტაბილურობისა და უსაფრთხოების გაძლიერებას ისახავს მიზნად. 2009 წელს დაიწყო ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის პროგრამა (EaP), რომელიც საქართველო მოიცავს, აფართოებს თანამშრომლობას და ასევე რეგიონის მნიშვნელობას ხაზს უსვამს. ისევე როგორც მხარდამჭერი რეფორმები, EaP მუშაობს მოქალაქეთა უფრო მეტი მობილურობისა და ძლიერი ურთიერთთანამშრომლობის მიმართულებით რიგ სექტორებში, როგორიცაა ტრანსპორტი, ენერგოსექტორი და გარემოს დაცვა.

2022 წლის 3 მარტს საქართველომ ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ განაცხადი წარადგინა. 2022 წლის 23 ივნისს ევროპულმა საბჭომ საქართველოს ევროპული პერსპექტივა აღიარა და გამოთქვა მზადყოფნა, საქართველოს კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი მიანიჭოს მას შემდეგ, რაც შესრულდება ევროკომისიის დასკვნაში განსაზღვრული 12 პრიორიტეტი ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ საქართველოს განაცხადთან დაკავშირებით.

2023 წლის 8 ნოემბერს, ევროკომისიამ რეკომენდაცია გასწია ევროსაბჭოსთან, საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭების შესახებ. კომისიამ გამოაქვეყნა ანგარიში ევროკავშირის გაფართოების შესახებ, რომელიც მოიცავდა ძირითად დასკვნებს საქართველოთან მიმართებაში, 2023 წლის კომუნიკაციას ევროკავშირის გაფართოების პოლიტიკის შესახებ, სადაც ასახულია საქართველოს მიერ შესასრულებელი 9 ნაბიჯი.

2023 წლის 14 დეკემბერს, ევროპულმა საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილება საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭების შესახებ იმის გათვალისწინებით, რომ კომისიის 2023 წლის 8 ნოემბრის რეკომენდაციით განსაზღვრული შესაბამისი ნაბიჯები გადაიდგმება.

საქართველოს მიერ კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მიღებიდან ნახევარი წლის შემდეგ, 2024 წლის 27 ივნისს, ევროპულმა საბჭომ გამოაცხადა, რომ საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი „დე ფაქტო შეჩერდა“ კანდიდატის სტატუსის შესახებ ევროკომისიის მიერ მომზადებულ რეკომენდაციაში მოცემულ ნაბიჯებთან დაკავშირებით უკუსვლის გამო, კერძოდ, „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის მიღებასთან დაკავშირებით. 2024 წლის 17 ოქტომბერს ევროპულმა საბჭომ აღნიშნა, რომ საქართველოსთვის ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი შეჩერდა და მოუწოდა საქართველოს გაეტარებინა დემოკრატიული, ყოვლისმომცველი და მდგრადი რეფორმები, ევროინტეგრაციის ძირითადი პრინციპების შესაბამისად.

2024 წლის 30 ოქტომბერს, ევროკომისიამ გამოაქვეყნა მეორე გაფართოების ანგარიში საქართველოს შესახებ (ამონარიდი საქართველოს შესახებ) და გამოაქვეყნა 2024 წლის კომუნიკაცია ევროკავშირის გაფართოების პოლიტიკასთან დაკავშირებით (ამონარიდი საქართველოს შესახებ). ამასთან დაკავშირებით, კომისიამ აღნიშნა, რომ 2023 წლის დეკემბერში საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის მინიჭებას ხელისუფლების მხრიდან ქვეყნის ევროპულ გზაზე წინსვლისთვის საჭირო რეფორმების განხორციელების საკმარისი პოლიტიკური ნება არ მოჰყოლია. კერძოდ, ანგარიშმა აჩვენა, რომ საქართველოს უმნიშვნელო წინსვლა ჰქონდა ცხრა ნაბიჯის განხორციელების კუთხით. თუ საქართველო არ შეცვლის მოქმედების არსებულ კურსს, რომელიც საფრთხეს უქმნის მის ევროკავშირისკენ მიმავალ გზას და არ გამოიჩენს ხელშესახებ ძალისხმევას გადაუწყვეტელი პრობლემური საკითხების გადაჭრასა და ძირითადი რეფორმების გატარებასთან დაკავშირებით, ევროკომისია საქართველოსთან მოლაპარაკებების დაწყების თაობაზე რეკომენდაციის გაცემის  განხილვას ვერ შეძლებს.

ევროკავშირი მტკიცედ ერთგული რჩება თავისი პოლიტიკისა საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მხარდაჭერად, ისევე როგორც კვლავ ჩართულია აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის თვითგამოცხადებული ოკუპირებული რეგიონების საკითხებში, გრძელვადიანი კონფლიქტის მოგვარების პროცესის მხარდასაჭერად. 2008 წლიდან ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია ადმინისტრაციული სასაზღვრო ხაზების მახლობლად მუშაობს. 2023 წლის 1 ოქტომბერს, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ საქართველოში მუშაობის 15 წლისთავი აღნიშნა.

სასარგებლო ბმულები ევროკავშირის გაფართოების თემაზე:  https://shorturl.at/duBJL; https://eu4georgia.eu/ka/evrokavshiris-gafartoeba/

ევროკავშირი არის ლიდერი კლიმატის სფეროში და მისი მიზანია 2050 წლისთვის კლიმატის ნეიტრალიტეტს მიაღწიოს. საქართველოში ევროკავშირი მხარს უჭერს კლიმატის ცვლილების მოგვარების და ადაპტირების მცდელობებს, მათ შორის EU4Climate პროექტის საშუალებით და მრავალი ინფრასტრუქტურული ინვესტიციის დაფინანსებით, რაც ხელს უწყობს სათბური გაზების ემისიების შემცირებას.

ევროკავშირი ასევე ხელს უწყობს და აჩქარებს ენერგოსექტორის გლობალურ გარდაქმნას. ამ მიზნით, ევროკავშირი მხარს უჭერს საქართველოს ძალისხმევას ენერგოეფექტურობასა და განახლებადი ენერგიის დანერგვის ხელშეწყობასთან დაკავშირებით, მაგალითად, ასობით საჯარო შენობის ენერგოეფექტურობის რეაბილიტაციაში ინვესტიციის განხორციელებით.

ბიომრავალფეროვნება აუცილებელია სიცოცხლისთვის, რადგანაც იგი უზრუნველსაყოფს ჩვენს კვებას, ჯანმრთელობას, მედიკამენტებს, მასალებს, დასვენებასა და კეთილდღეობას. ამ სფეროში ევროკავშირი ეხმარება საქართველოს, მაგალითად, დაცული ტერიტორიების განვითარებაში და წყლის რესურსების დაცვაში წყალგაყვანილობისა და კანალიზაციის ინფრასტრუქტურის სრულყოფის და წყლის ხარისხისა და ნაკადების მონიტორინგისთვის აღჭურვილობის უზრუნველყოფის გზით.

მრავალი წლის განმავლობაში ევროკავშირი მუშაობდა ბუნებრივი რესურსების მართვის გაუმჯობესებისა და კლიმატ ნეიტრალური, რესურსების მხრივ ეფექტიანი და ცირკულარული ეკონომიკის მისაღწევად. საქართველოში ევროკავშირი მაგალითად, მხარს უჭერს ნარჩენების გაუმჯობესებულ მართვას, პოლიტიკის შემუშავებას, როგორიცაა მწარმოებლის გაფართოებული პასუხისმგებლობა, მდგრადი შეფუთვის ინდუსტრია კლასტერული განვითარების გზით და ა.შ.

კვების მდგრად სისტემებზე გადასვლა არის მწვანე გარდაქმნის ძირითადი კომპონენტი, რომელიც სოციალურ, ეკოლოგიურ და ეკონომიკურ მდგრადობას უზრუნველყოფს. ევროკავშირი მხარს უჭერს საქართველოს მუშაობას ამ სფეროში სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ევროპის სამეზობლო (ENPARD) პროგრამის (პროგრამების) ფარგლებში.

ევროკავშირი მხარს უჭერს საქართველოს ექსპერტული ცოდნით, რათა გარემოსდაცვითი კანონმდებლობა ევროკავშირის სტანდარტებს მიუახლოვდეს და ასევე პირდაპირ ეხმარება ბუნებრივი პარკების განვითარებაში, ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებაში, უფრო ეკოლოგიური ზრდის შესაძლებლობების განვითარებაში, ნარჩენების მართვის და წყლის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებაში და ეკოლოგიური რისკებისა და ზემოქმედების უკეთესი მართვის მექანიზმების შექმნაში. ევროკავშირი აფინანსებს უამრავ ინფრასტრუქტურულ პროექტს წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის, ნარჩენების მართვისა და ეკოლოგიური ტრანსპორტის სექტორებში. ეს ერთობლივი მუშაობა ასევე უშუალოდ ხელს უწყობს სათბურის გაზების ემისიის შემცირებას და კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ბრძოლას.

ენერგეტიკის სექტორში ევროკავშირი მუშაობს ევროკავშირის ძირითად ენერგეტიკულ კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანაზე, ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურისა და კავშირების განვითარებაზე და ენერგოეფექტურობისა და განახლებადი ენერგიის წყაროების წინ წამოწევაზე. ეს ხელს უწყობს ელექტროენერგიის გადასახადების შემცირებას, ასევე ხელს უწყობს გარემოს დაცვას და  შენობის მომხმარებლებისთვის უკეთეს პირობებს ქმნის.

ასოცირების შესახებ შეთანხმება, რომელიც 2016 წელს შევიდა ძალაში და ასოცირების დღის წესრიგი 2021-2027 წლებისთვის, ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის საკითხებში ევროკავშირსა და საქართველოს შორის თანამშრომლობას განსაზღვრავს.

თუმცა ადამიანის უფლებების კულტურამ ჯერ კიდევ მყარად უნდა გაიდგას ფესვები მთელ ქვეყანაში, ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის სფეროში არსებითი წინსვლა იყო მიაღწეული. განხორციელდა მნიშვნელოვანი საარჩევნო და სასამართლო რეფორმები, რამაც შექმნა უფრო მყარი სამართლებრივი საფუძველი ქვეყანაში დემოკრატიის კონსოლიდაციისთვის, თუმცა მნიშვნელოვანი გამოწვევები ორივე სფეროში რჩება.

ევროკავშირის მხრიდან ადამიანის უფლებების, დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის მხარდაჭერა განსაკუთრებით არის მიმართული საარჩევნო პროცესის გამჭვირვალობისა და ინკლუზიურობისკენ, სასამართლოს დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობისკენ, გენდერული თანასწორობისა და ლგბტი ადამიანების უფლებების, უმცირესობათა წარმომადგენელთა უფლებების, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების და შრომის უფლებების დაცვისკენ.

„გლობალური კარიბჭე“ სრულად შეესაბამება გაეროს 2030 წლის დღის წესრიგსა და მის მიზნებს მდგრადი განვითარებისთვის, ასევე კლიმატის ცვლილების შესახებ პარიზის შეთანხმებას .

„გლობალური კარიბჭე“ მიზნად ისახავს 300 მილიარდ ევრომდე ინვესტიციების მობილიზებას მსოფლიოს მასშტაბით. 2024 წლის სექტემბრისთვის ევროკავშირმა ეკონომიკური და საინვესტიციო გეგმით (EIP) გათვალისწინებული „გლობალური კარიბჭის“ ფარგლებში საქართველოსთვის სახელმწიფო და კერძო ინვესტიციების სახით 2,1 მილიარდი ევრო მოიზიდა.

„ევროპის გუნდის“ მიდგომის საშუალებით „გლობალური კარიბჭე“ ევროკავშირს, მის წევრ ქვეყნებს და მათ ფინანსურ და განვითარების ინსტიტუტებს აერთიანებს იმისთვის, რომ მოახდინოს კერძო სექტორის მობილიზება ინვესტიციების მოსაზიდად ტრანსფორმაციული ზემოქმედების მიზნით.

„გლობალური კარიბჭე“ მოიცავს ხუთ მთავარ თემას (ციფრული ტექნოლოგიები, კლიმატი და ენერგია, ტრანსპორტი, ჯანდაცვა, განათლება და კვლევა).

საქართველოში „გლობალური კარიბჭე“ ძირითადად ხორციელდება შემდეგი ექვსი საფლაგმანო ინიციატივის მეშვეობით, რომელიც ეკონომიკურ და საინვესტიციო გეგმაში არის შეტანილი:

საფლაგმანო ინიციატივა  1: კავშირები შავი ზღვით

კავშირები შავი ზღვით საქართველოსთვის მთავარ პრიორიტეტს წარმოადგენს. ამ საფლაგმანო ინიციატივის ფარგლებში არსებული ორი პროექტი ასევე „გლობალური კარიბჭის“ პრიორიტეტული პროექტებია.

ა) წყალქვეშა ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელის განთავსება

წყალქვეშა ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელის განთავსება - ევროკავშირთან საქართველოს ბაზრის უფრო მეტად ინტეგრირებას მოახდენს; ხალხი და ბიზნესი საქართველოსა და ევროკავშირს შორის უფრო სწრაფი და სტაბილური პირდაპირი ინტერნეტ კავშირის წყალობით სარგებელს მიიღებენ. ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი შექმნის პირდაპირ კავშირს სამხრეთ კავკასიასა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპას შორის და გაამრავალფეროვნებს ევროპასა და აზიას შორის კავშირის დივერსიფიცირებას მოახდენს.

ბ) წყალქვეშა ელექტროგადამცემი კაბელის განთავსება

შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის (BSSC) პროექტი, რომელიც საქართველოს ევროკავშირთან აკავშირებს, პრიორიტეტულია როგორც ევროკავშირისთვის, ასევე საქართველოსთვის. მიმდინარეობს კვლევები ინვესტიციის ზუსტ ღირებულებისა და მის ეკონომიკურ და ტექნიკურ სიცოცხლისუნარიანობასთან დაკავშირებით.

საფლაგმანო ინიციატივა  2 - ტრანსპორტი შავი ზღვის გავლით - ფიზიკური კავშირების გაუმჯობესება საქართველოსა და ევროკავშირს შორის

როგორც საქართველომ, ასევე ევროკავშირმა სატრანსპორტო კავშირი შავი ზღვის გავლით პრიორიტეტად გამოაცხადა. ნაბიჯი საქართველოსა და ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს შორის მჭიდრო კავშირებისკენ შავი ზღვის გავლით პირდაპირი სატრანსპორტო კავშირების გაზრდა და გაძლიერებაა. სხვა საკითხებთან ერთად, ეს საფლაგმანო ინიციატივა მოიცავს ახალი საბორნე/საფიდერო სერვისების განვითარებას და პორტების რეკონსტრუქციას, მათ შორის მათი ენერგოეფექტურობის გაზრდას, რაც ხელს შეუწყობს საქონლით ვაჭრობას და  ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან პირდაპირი კავშირის შექმნით ადამიანების გადაადგილებას გააადვილებს.

საფლაგმანო ინიციატივა 3: ეკონომიკის აღდგენა - 80,000 მცირე და საშუალო ზომის საწარმოს მხარდაჭერა ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმებებიდან (DCFTA) სარგებლის მისაღებად

ეს ფლაგმანი მხარს უჭერს საქართველოს 80 000 ქართულ მცირე და საშუალო ზომის საწარმოს, მათ შორის სააქციო კაპიტალში ინვესტიციებს, ევროკავშირის ღირებულებათა უფრო ფართო ჯაჭვებში მათი ინტეგრაციის დასაჩქარებლად. ეს ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ვაჭრობის დივერსიფიკაციას ხელს შეუწყობს. ევროკავშირის დახმარების მნიშვნელოვანი ნაწილი აგროსასურსათო სექტორის მცირე და საშუალო ზომის საწარმოებისთვის არის განკუთვნილი. მცირე მეწარმეებისთვის და ფერმერებისთვის ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ლაბორატორიებში პროდუქტის ტესტირებაზე წვდომა. DCFTA-ს სრული პოტენციალის გამოსაყენებლად, კერძო სექტორს სჭირდება ტექნიკური მხარდაჭერა DCFTA-ის მოთხოვნებთან ადაპტაციისთვის, მაგ. სანიტარულ და ფიტოსანიტარიულ (SPS) ზომებთან მიმართებაში. განსაკუთრებული საჭიროებას წარმოადგენს მხარდაჭერა პროდუქციის ტესტირების ლაბორატორიული შესაძლებლობების განვითარებისთვის. აქედან გამომდინარე, ევროკავშირი ასევე განახორციელებს ინვესტიციას თანმხლებ ზომებში SPS/საკვები პროდუქტების ტესტირების სისტემის განვითარებისთვის.

საფლაგმანო ინიციატივა 4: ციფრული კავშირი მოქალაქეებისათვის - 1000 სოფლის უზრუნველყოფა მაღალსიჩქარიანი ფართოზოლოვანი ინტერნეტის ინფრასტრუქტურით

დაახლოებით 1000 სოფლისთვის მაღალსიჩქარიანი ფართოზოლოვანი ინტერნეტის ინფრასტრუქტურის განვითარება და ამ პროცესის დასრულებით კავშირის გაძლიერება შეამცირებს ციფრულ უთანასწორობას, მათ შორის სოფლებსა და ქალაქებს შორის ამ სფეროში არსებული განსხვავების მიმართებაში. ეს ხელს შეუწყობს ეკონომიკურ განვითარებას და აღდგენას გლობალური ციფრული ეკონომიკის ჰაბად საქართველოს პოზიციონირებასთან დაკავშირებული ამბიციების შესაბამისად.

საფლაგმანო ინიციატივა 5: ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება  - თბილისში 1 მილიონზე მეტი ადამიანისათვის უფრო სუფთა ჰაერი

ჰაერის ხარისხი საქართველოში სულ უფრო მზარდი საზრუნავია. ეს განსაკუთრებით თბილისს და დედაქალაქის გარეთ არსებულ სხვა ურბანულ ცენტრებს, განსაკუთრებით პოსტინდუსტრიულ სივრცეებს ეხება.

ევროკავშირი საქართველოსა და მის რეგიონებში ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის გაუმჯობესებაზე მუშაობს ჰაერის მონიტორინგის აღჭურვილობის დაყენებისა და შესაძლებლობების გაძლიერების მეშვეობით. დაბინძურების წყაროების გამოსავლენად წარმოებული სამუშაოების გარდა, სიტუაციის გასაუმჯობესებლად კონკრეტული ინვესტიციები განხორციელდება.

საფლაგმანო ინიციატივა 6 - ენერგოეფექტურობა საცხოვრებელ შენობებში

ევროკავშირის ინვესტიციები რეგიონული და ორმხრივი პროექტების საშუალებით გაზრდის ენერგოეფექტურობას. ენერგეტიკული სიღარიბის შემცირების გზით მოქალაქეებს ენერგიაზე ნაკლები ხარჯები და ცხოვრების უკეთესი ხარისხი ექნებათ.

საქართველოში ენერგოეფექტურობის სტრუქტურის ჩამოსაყალიბებლად და ენერგოეფექტურობაში ინვესტიციების გაზრდის უზრუნველსაყოფად ევროკავშირი მრავალმხრივ დახმარებას გამოყოფს. ეს ხელს შეუწყობს მდგრად ეკონომიკურ აღდგენას, ძირითადი ყურადღების გამახვილებით მოწყვლად სოციალურ ჯგუფებზე, სამუშაო ადგილების შექმნაზე, გარემოზე, კლიმატის ცვლილების შერბილებაზე, და ასევე მედეგობასა და ენერგეტიკულ უსაფრთხოებას გაზრდის.

„გლობალური კარიბჭის“ შესახებ დამატებითი ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ: Global Gateway - European Commission (europa.eu)